½é¤á¤Æ¤Î¥¤¥É¸ì - KGD_2_10a

Sufixi. (ab-ebl)¡¡ÀÜÈø¼­ ¤½¤Î£±¡Êab-ebl¡Ë


Quale ni dicis ye « Derivado per afixi », la sufixi insertesas inter la radiko e la dezinenco, segun l'ordino en qua li aplikesas ica ad ita, se pluri uzesas.
¡ØÀܼ­¤òÍѤ¤¤¿ÇÉÀ¸¡Ù¤Ç½Ò¤Ù¤¿¤è¤¦¤Ë¡¢ÀÜÈø¼­¤Ï¡¢¸ìº¬¤È·Á¼°¸ìÈø¤Î´Ö¤ËÁÞÆþ¤µ¤ì¤ë¡£¤â¤·Ê£¿ô¤Ç»È¤ï¤ì¤ë¤Ê¤é¤Ð¡¢¤¤¤í¤¤¤í¤È±þÍѤµ¤ì¤ë´·Îã¤Ë½¾¤¦¡£
-ab-. — Sufixo exkluzive verbala, quik propozita por indikar l'anteeso, relate la tempi -is, -os, -us, exemple. Ma la Komitato dil Delegitoro ne adoptis lu pro la motivi expozita en Progreso, I, 567.
¡Ö-ab-¡×¡£Æ°»ì¤Ë¸ÂÄꤵ¤ì¤¿ÀÜÈø¼­¤Ç¡¢Î㤨¤Ð»þÀ©¡Ê²áµî¡¢Ì¤Íè¡¢¾ò·ïË¡¡Ë¤Ë´Ø·¸¤·¤Æ¡¢Àè¹ÔÀ­¤ò¼¨¤¹¤¿¤á¤Ë¡¢¤¹¤ß¤ä¤«¤ËÄó°Æ¤µ¤ì¤¿¤¬¡¢¤·¤«¤·¡¢ÂåɽÃĤξïǤ°Ñ°÷²ñ¤Ï¡¢¡ÖProgreso¡×»ïÂè1´¬567ÊǤǷǺܤµ¤ì¤¿Íýͳ¤Î¤¿¤á¡¢¤³¤ì¤òºÎÍѤ·¤Ê¤«¤Ã¤¿¡£
Tamen ja lore dicesis : « se la sufixo ab od irg altra procedo esas vere plu facila e komoda por la maxim multa, on devos preferar ica ad ita ». La prevido realigesis e, pro to, per la decido 407 « on admisis, kom provizora probado, la uzo di la sufixo -ab por formacar la tempi antea : amabis = esis aminta, amabos = esos aminta, amabus = esus aminta » (junio 1911). Noto dicas : « On devas remarkar, ke l'Akademio ne adoptis la formo amabas » *1.
¤·¤«¤·Åö»þ¡¢¡ØÀÜÈø¼­¡Öab¡×¤¢¤ë¤¤¤Ï¾¤Î¼ê½ç¤Ï¡¢Â¿¿ô¤Ë¿Í¤Ë¤È¤Ã¤Æ´Êñ¤ÇÊØÍø¤Ç¤¢¤ë¤Ê¤é¤Ð¡¢¹¥¤Þ¤ì¤ë¤À¤í¤¦¡Ù¤È¸À¤ï¤ì¤Æ¤¤¤¿¡£¤½¤Îͽ¬¤Ï¡¢·èÄê407¡ØÀÜÈø¼­¡Ö-ab¡×¤Î»ÈÍѤϡ¢Àè¹Ô¤¹¤ë»þÀ©¤òºî¤ë¤¿¤á¤Ë¡¢»ÃÄêŪ¤Ê»îÍѤȤ·¤Æµö²Ä¤µ¤ì¤¿¤³¤È¤Ç¡¢¼Â¸½¤·¤¿¡£¤¹¤Ê¤ï¤Á¡Öamabis¡×¡á¡Öesis aminta¡×¡¢¡Öamabos¡×¡á¡Öesos aminta¡×¡¢¡Öamabus¡×¡á¡Öesus aminta¡×¡Ù¡Ê1911ǯ6·î¡Ë¤Ë¤è¤Ã¤Æ¡¢Ã£À®¤µ¤ì¤¿¡£Ãí¤Ç¤Ï¡Ø¥¢¥«¥Ç¥ß¡¼¤Ï¡Öamabas¡×¤Î·Á¤ÏºÎÍѤ·¤Ê¤«¤Ã¤¿¤³¤È¤òÃíÌܤ·¤Ê¤±¤ì¤Ð¤Ê¤é¤Ê¤¤¡Ù¤È¤¢¤Ã¤¿¡£
Fine, per la decido 784 (decembro 1912), « on adoptas unanime e definitive la sufixo ab por l'antea tempi ».
ºÇ½ªÅª¤Ë¡¢·èÄê784¡Ê1912ǯ12·î¡Ë¤Ë¤è¤Ã¤Æ¡¢¡ØÀè¹Ô¤¹¤ë»þÀ©¤Î¤¿¤á¤ËÀÜÈø¼­¡Öab¡×¤ÏËþ¾ì°ìÃפǺǽªºÎÍѤµ¤ì¤¿¡Ù¡£
La sufixo ab inspiresis al propozinto da : amabam, amabas, e. c. Latina, en la penso, ke on povos prizentar lu kom quaza radiko di D. haben, E. have, S. haber, I. avere, F. avoir e docar : uzez ab (-abis, -abos, -abus) ube ta lingui uzas havar en tempo kompozita.
ÀÜÈø¼­¡Öab¡×¤Ï¡¢¡Öamabam¡×¡Öamabas¡×¤Ê¤É¤Î¥é¥Æ¥ó¸ì¤Ë¤è¤ë¡ÉÄó°Æ¡È¤Ë¥Ò¥ó¥È¤òÆÀ¤¿¤â¤Î¤Ç¤¢¤Ã¤¿¡£¤Þ¤¿¡¢¤½¤Î³µÇ°¤Ï¡¢¤¤¤ï¤Ð¡¢¥É¥¤¥Ä¸ì¡Öhaben¡×¡¢±Ñ¸ì¡Öhave¡×¡¢¥¹¥Ú¥¤¥ó¸ì¡Öhaber¡×¡¢¥¤¥¿¥ê¥¢¸ì¡Öavere¡×¡¢¥Õ¥é¥ó¥¹¸ì¡Öavoir¡×¤Î¸ìº¬¤È¤·¤ÆÍ¿¤¨¤é¤ì¤Æ¤¤¤ë¤È¤¤¤¦¤â¤Î¤Ç¤¢¤ë¡£¤³¤ì¤é¤Î½ô¸À¸ì¤¬Ê£¹ç»þÀ©¤ÎÃæ¤Ç¡Öhavar¡×¤ò»È¤Ã¤Æ¤¤¤ë¤Î¤Ç¡¢¡Öab¡×¡Ê-abis, -abos, -abus¡Ë¤ò»È¤ª¤¦¡¢¤È¤¤¤¦¤â¤Î¤À¡£
Esas tre rekomendata ne uzar -abis ube is suficas, altradice : ube ne esas necesa indikar, ke tempo pasinta preiras altra pasinto.
¡Ö-abis¡×¤ò»È¤ï¤Ê¤¤¤³¤È¤¬¡¢¿ä¾©¤µ¤ì¤Æ¤¤¤ë¤¬¡¢¤½¤ì¤Ï¡Ö-is¡×¤Ç½½Ê¬¤Ç¤¢¤ë¤«¤é¤Ç¤¢¤ë¡£¤¤¤¤¤«¤¨¤ì¤Ð¡¢²á¤®µî¤Ã¤¿»þ´Ö¤Ï¡¢Ê̤βáµî¤ËÀè¹Ô¤¹¤ë¤³¤È¤ò¼¨¤¹É¬ÍפϤʤ¤¤ï¤±¤À¡£
Exemple, ne dicez : Me vidabis vua patrulo hiere, nam hike nula tempo pasinta preiris altra. Ma kontree dicez : me finabis mea laboro kande vu arivis, nam en ica exemplo la pasinto finabis preiris la pasinto arivis.
Î㤨¤Ð¡¢¡ÖMe vidabis vua patrulo hiere¡×¡ÊºòÆü¡¢»ä¤ÏÉã¤ò¸«¤¿¡Ë¤È¸À¤¦¤Ù¤­¤Ç¤Ê¤¤¡£¤Ê¤¼¤Ê¤é¡¢¤³¤³¤Ç¤Ï¡¢²áµî»þÀ©¤¬¡¢Ê̤βáµî¤ËÀè¹Ô¤·¤Æ¤Ê¤¤¤«¤é¤Ç¤¢¤ë¡£°ìÊý¡¢¼¡¤Î¤è¤¦¤Ë¸À¤¦¤Ù¤­¤Ç¤¢¤ë¡¢¡Öme finabis mea laboro kande vu arivis¡×¡Ê¤¢¤Ê¤¿¤¬ÅþÃ夷¤¿»þ¡¢»ä¤Î»Å»ö¤Ï½ª¤ï¤Ã¤Æ¤¤¤¿¡Ë¡£¤³¤ÎÎã¤Ç¤Ï¡¢ÅþÃ夷¤¿²áµî¤è¤ê¤â¡¢»Å»ö¤ò½ª¤¨¤¿²áµî¤¬Àè¹Ô¤·¤Æ¤¤¤¿¤«¤é¤Ç¤¢¤ë¡£
-ach-. — Ta sufixo, inspirita dal Italiana -accio, quik substitucesis ad ac propozita, kom pejorativo.
¡Ö-ach-¡×¡£¤³¤ÎÀÜÈø¼­¤Ï¥¤¥¿¥ê¥¢¸ì¤Î¡Ö-accio¡×¤«¤é¥Ò¥ó¥È¤òÆÀ¤¿¤â¤Î¤Ç¡¢·ÚÊÎŪ¤Êɽ¸½¤È¤·¤Æ¡¢¡Ê¤¹¤Ç¤Ë¡ËÄó°Æ¤µ¤ì¤Æ¤¤¤¿¡Öac¡×¤ÎÃÖ¤­´¹¤¨¤é¤ì¤¿¡£
La Komitato di la Delegitaro judikis ol plu expresiva kam ac.
ÂåɽÃĤξïǤ°Ñ°÷²ñ¤Ï¡¢¡Öac¡×¤è¤ê¤â¡¢É½¸½ÎϤ¬¤¢¤ë¤ÈȽÃǤ·¤¿¤Î¤À¡£
Per pejorativa sufixo on expresas qualeso tre infra, nuanco di desestimo, antipatio, repugneso :
|·ÚÊÎŪÀÜÈø¼­¤òÍѤ¤¤Æ¡¢Îô°­¤ÊÉÊÀ­¤ä¡¢ÉîÊΡ¢È¿´¶¡¢·ù°­¤Î¥Ë¥å¥¢¥ó¥¹¤òɽ¸½¤¹¤ë¡£¡Ã
kavalacho = kavalo di infra, di mala qualeso;
¡Ökavalacho¡×¡áÎô°­¤Ç¡¢¼Á¤Î°­¤¤ÇÏ¡¢ÂÌÇÏ¡¨
populacho = infra populo, grosiera, maledukita;
¡Öpopulacho¡×¡áÎô°­¤Ç¡¢¹Ó¤Ã¤Ý¤¯¡¢¶µ°é¤ò¼õ¤±¤Æ¤¤¤Ê¤¤Âç½°¡¨
belacho = di qua la beleso insipida, neexpresiva, havas nula charmo;
¡Öbelacho¡×¡áÉ÷Ì£¤Î¤Ê¤¤Èþ¤·¤µ¤Î¤â¤Î¡¢¤Ê¤ó¤È¤âɽ¸½¤Ç¤­¤Ê¤¤¤â¤Î¡¢²¿¤ÎÌ¥ÎϤâ¤Ê¤¤¤â¤Î¡¨
dolcacha = di dolceso sensapora e, pri personi, di dolceso simulata;
¡Ödolcacha¡×¡á¡Ê¿Í¤Î¡ËÌ£µ¤¤Î¤Ê¤¤´Å¤µ¤Î¡¢¤â¤Î¤Þ¤Í¤µ¤ì¤¿Í¥¤·¤µ¤Î¡¨
bravacho = falsa bravo qua simulas braveso;
¡Öbravacho¡×¡áͦ´º¤µ¤ò¿¿»÷¤¿µ¶¤ê¤Îͦ¤Þ¤·¤µ¡¨
paperacho = papero tote neutila, sen ul valoro, ne konservinda.
¡Öpaperacho¡×¡áÁ´¤¯Ìò¤ËΩ¤¿¤Ê¤¤»æ¡¢²ÁÃͤΤʤ¤»æ¡¢Êݴɤ¹¤ë²ÁÃͤΤʤ¤»æ¡£
Il ne kantas, ma kantachas.
¡ÖIl ne kantas, ma kantachas¡×¡ÊÈà¤Ï²Î¤ï¤Ê¤¤¤¬¡¢¥Ï¥ß¥ó¥°ÄøÅ٤ʤé¤ä¤ë¤è¡Ë
Quale dormar sur ta litacho?
¡ÖQuale dormar sur ta litacho?¡×¡Ê¤É¤¦¤·¤Æ¡¢¤½¤ó¤Ê¤Ò¤É¤¤¿²¾²¤Ç¿²¤ë¤Î¤«¡©¡Ë
Ico vino! ha no, certe, ma vinacho nedrinkebla.
¡ÖIco vino! ha no, certe, ma vinacho nedrinkebla.¡×¡Ê¤³¤Î¥ï¥¤¥ó¡ª¤¢¤¢¡¢¤Þ¤Ã¤¿¤¯¡¢°û¤á¤¿Âåʪ¤¸¤ã¤Ê¤¤¤è¡£¡Ë
Ta sufixo devas nultempe uzesar kom diminutivo. Exemple, brilacho esas falsa brilo e nule brileto = brilo febla.
¤³¤ÎÀÜÈø¼­¤Ï»Ø¾®¸ì¤È¤·¤Æ»È¤¦¤Ù¤­¤Ç¤Ê¤¤¡£Î㤨¤Ð¡¢¡Öbrilacho¡×¤È¤Ï¡¢µ¶¤ê¤Îµ±¤­¤Ç¤¢¤Ã¤Æ¡¢¤­¤é¤á¤­¤Ç¤Ï¤Ê¤¤¡£¼å¡¹¤·¤¤¸÷¡£
Same ol devas ne uzesar pri la organi o funcioni di la bestii, ecepte se on volas expresar repugneso :
Ʊ¤¸¤¯¡¢¤³¤ÎÀÜÈø¼­¤Ï¡¢Æ°Êª¤Î´ï´±¤Èµ¡Ç½¤Ë¤Ä¤¤¤Æ·ù°­¤òɽ¸½¤·¤¿¤¤¾ì¹ç¤ò½ü¤­¡¢»ÈÍѤ¬¶Ø»ß¤µ¤ì¤ë¡£
la bestii (quale ni) havas boko, pedi, e. c., e (quale ni) manjas, drinkas, e. c. No, me ne povas asentar, ke la hipopotamo havas boko: ol havas bokacho.
¡Ê²æ¡¹¤Î¤è¤¦¤Ê¡Ëưʪ¤Ë¤Ï¸ý¤ä­¤Ê¤É¤¬¤¢¤ê¡¢¤Þ¤¿¡¢¿©¤Ù¤¿¤ê¡¢°û¤ó¤À¤ê¤¹¤ë¡£¤¤¤ä¡¢¥«¥Ð¤Ë¤Ï¡Öboko¡×¡Ê¸ý¡Ë¤¬¤¢¤ë¤È¤¤¤¦¤³¤È¤Ë¡¢Æ±°Õ¤Ç¤­¤Ê¤¤¡£¥«¥Ð¤Ï¡Öbokacho¡×¡ÊÂç¸ý¡Ë¤ò¤â¤Ã¤Æ¤¤¤ë¤Î¤À¤«¤é¡£
-ad-. — Ta sufixo, quik adoptita, trovesas en la Latina lingui.
¡Ö-ad-¡×¡£¤³¤ÎÀÜÈø¼­¤Ï¤¹¤ß¤ä¤«¤ËºÎÍѤµ¤ì¡¢¥é¥Æ¥ó½ô¸ì¤ÎÃæ¤Ë¤¢¤ë¤â¤Î¡£
Ol indikas ago durolonga o kontinue plurfoya. Se per kanono o fusilo on pafas unfoye, la ago esas pafo.
¤³¤ì¤Ï¡¢·Ñ³Ū¤ËĹ´ü¤Î¹Ô°Ù¡¢¤¢¤ë¤¤¤Ï³¤±¤ÆÊ£¿ô²ó¹Ô¤ï¤ì¤¿¹Ô°Ù¤ò¼¨¤¹¡£¤â¤·Âçˤ¤ä½Æ¤òÍѤ¤¤Æ°ì²ó·â¤Ä¤Ê¤é¤Ð¡¢¤½¤Î¹Ô°Ù¤Ï¡Öpafo¡×¤Ç¤¢¤ë¡£
Ma se on iteras plurfoye, se on duras pafar adminime kelke longe, la ago esas pafado *2.
¤·¤«¤·¡¢Ê£¿ô²ó·«¤êÊÖ¤µ¤ì¤ë¤Ê¤é¤Ð¡¢¾¯¤Ê¤¯¤È¤â¤¤¤¯¤é¤«Ä¹´ü¤Ë·â¤Á³¤±¤ë¤Ê¤é¤Ð¡¢¤½¤Î¹Ô°Ù¤Ï¡Öpafado¡×¤Ç¤¢¤ë¡£
Dicante tre laute: Ho! me produktas klamo. Ma, se homi tre forte parolas od interdisputas sur la merkato, sur placo, li produktas klamado.
¡Ö¤ª¡¼¡ª¡×¤È¡¢ÂçÀ¼¤Ç¡¢»ä¤Ï¡Ö¶«¤ÓÀ¼¡Êklamado¡Ë¡×¤ò¤¢¤²¤ë¡£¤·¤«¤·¡¢»Ô¾ì¤ä¹­¾ì¤Ç¡¢¿Í¡¹¤¬¶¯¤¤Ä´»Ò¤ÇÏä·¤¿¤ê¡¢¸ýÏÀ¤¹¤ë¤Ê¤é¡¢¡Ö¤Ò¤Ã¤­¤ê¤Ê¤·¤Ë¶«¤ÓÀ¼¡Êklamado¡Ë¡×¤ò¤¢¤²¤Æ¤¤¤ë¤Î¤Ç¤¢¤ë¡£
Polko, valso, e. c., esas dansi; ma dansado esas to, quon ni altre nomizas : dansarto : dansado esas praktikata da omna populi ed en omna epoki.
¥Ü¥ë¥«¡¢¥ï¥ë¥Ä¤Ê¤É¤Ï¥À¥ó¥¹¤À¤¬¡¢¤½¤Î¥À¥ó¥¹¤Ï¡¢Ê̤θÀ¤¤Êý¡Ödansarto¡×¤ò»È¤¦¡£¡Ödansado¡×¤ÏÁ´¤Æ¤Î¿Í¡¹¡¢¤¢¤é¤æ¤ë»þÂå¤Ë¹Ô¤ï¤ì¤Æ¤¤¤ë¤â¤Î¤Ç¤¢¤ë¡£
Parolo esas frazo, frazeto pronuncata : il dicis a me : « vu esas idiota »; il do insultas me per ta parolo.
¡Öparolo¡×¤ÏÂç¾®¤Îʸ¤òȯ²»¤·¤¿¤â¤Î¤Ç¤¢¤ë¡¢¡§Èà¤Ï»ä¤Ë¡Ø·¯¤ÏÇϼ¯¤À¡Ù¤È¸À¤Ã¤¿¡£¤½¤Î¤è¤¦¤Ë¸À¤Ã¤Æ¡¢»ä¤òÉî¿«¤·¤¿¤Î¤À¡£
— Parolado esas la fakultato o la maniero parolar *3 ed anke longa uzo kontinua dil parolado : Parolado grantesis nur a la homi.
¡Öparolado¡×¤ÏÏä¹Ç½ÎÏ¡¢Ïä¹ÍÍÁê¡ÊÊýË¡¡Ë¤³¤È¤Ç¤¢¤ê¡¢Ä¹¤¤·Ñ³Ū¤ÊÏäλÈÍѤǤ⤢¤ë¡£¡§¤½¤Î¿Í¤¿¤Á¤À¤±¤Ë¡¢Ä¹¤¯Ï乤³¤È¤¬µö¤µ¤ì¤¿¡£
Ne ilua diskurso hierala fatigis lu, ma lua trihora parolado kun l'advokato camatine.
¤½¤Î¿Í¤òÈè¤ì¤µ¤»¤¿¤Î¤Ï¡¢ºòÆü¤ÎÈà¤Î±éÀâ¤Ç¤Ï¤Ê¤¯¤Æ¡¢º£Ä«¡¢ÊÛ¸î»Î¤òȼ¤Ã¤¿£³»þ´Ö¤ÎÏäǤ¢¤Ã¤¿¡£
On evitez misuzar o trouzar ta sufixo. Ol esas uzenda nur kande ol esas nekareebla por la senco.
¤³¤ÎÀÜƬ¼­¤Î¸æÍѤäÍðÍѤÏÈò¤±¤ë¤Ù¤­¤À¡£¤³¤ì¤Ï¡¢°ÕÌ£¤¬ÉÔÌÀ³Î¤Ë¤Ê¤ë»þ¤Ë¤À¤±¡¢»È¤¦¤Ù¤­¤Ç¤¢¤ë¡£
L'ex-esperantisti devas partikulare atencar por ne riproduktar en Ido kronado (vice kronizo) ed altri analoga. Mem segun la Fundamento, « ad » indikas duro en la ago.
°ÊÁ°¤Ë¥¨¥¹¥Ú¥é¥ó¥Æ¥£¥¹¥È¤À¤Ã¤¿¿Í¤¿¤Á¤Ï¡¢¡Ökronizo¡×¡ÊÂ×´§¼°¡Ë¤ÎÂå¤ï¤ê¤Ë¡Ökronado¡×¤È¤·¤¿¤ê¤¹¤ë¤è¤¦¤Ê¤³¤È¤òºÆ¸½¤·¤Ê¤¤¤è¤¦¤Ë¡¢ÆäËÃí°Õ¤·¤Ê¤±¤ì¤Ð¤Ê¤é¤Ê¤¤¡£¡Ö¡Ê¥¨¥¹¥Ú¥é¥ó¥È¤Î¡Ë´ðÁáפˤè¤ì¤Ð¡¢¡Öad¡×¤Ï¹Ô°Ù¤Î·Ñ³¤ò¼¨¤¹¡£
Or certe krono ne esas ago, ma objekto, quale glaso, stulo, e. c., ed on ne darfas uzar kronado plu multe kam glasado o stulado.
¤È¤³¤í¤Ç¡¢¡Ökrono¡×¡Ê´§¡Ë¤Ï¹Ô°Ù¤Ç¤Ï¤Ê¤¯¡¢¡Öglaso¡×¡Ê¥°¥é¥¹¡Ë¤ä¡Östulo¡×¡Ê°Ø»Ò¡Ë¤Ê¤É¤Î¤è¤¦¤Ê¥â¥Î¤Ç¤¢¤ê¡¢¡Öglasado¡×¤ä¡Östulado¡×¤ò±Û¤¨¤ë¡Ökronado¡×¤ò»È¤Ã¤Æ¤Ï¤Ê¤é¤Ê¤¤¡£
Cetere Zamenhof ipsa konfirmis la senco di « indikas duro en la ago » per paf, danc, e ir qui certe esas verbal radiki.
¤µ¤é¤Ë¥¶¥á¥ó¥Û¥Õ¼«¿È¤Ï¡¢Æ°»ìŪ¸ìº¬¤Ç¤¢¤ë¡Öpaf¡×¡Öfanc¡×¡Öir¡×¤òÍѤ¤¤Æ¡¢¡Ø¹Ô°Ù¤Ë¤ª¤±¤ë·Ñ³¤ò¼¨¤¹¡Ù°ÕÌ£¤ò³Îǧ¤·¤Æ¤¤¤¿¡£
Do, mem judikante segun la defino e l'exempli donita da Zamenhof, kronado violacas la Fundamento.
½¾¤Ã¤Æ¡¢¥¶¥á¥ó¥Û¥Õ¤Ë¤è¤ëÄêµÁ¤äÎãʸ¤Ë¤è¤Ã¤ÆȽÃǤ·¤¿¤È¤·¤Æ¤â¡¢¡Ökronado¡×¤Ï¥¨¥¹¥Ú¥é¥ó¥È¤Î´ðÁäζؤòÈȤ·¤Æ¤¤¤ë¤Î¤À¡£
E, por ni Idisti, ol violacus nia explicita principo, ke nul radiko povas donar verbo, se ol ne esas verbala.
¤½¤·¤Æ¡¢»ä¤¿¤Á¥¤¥Ç¥£¥¹¥È¤Ë¤È¤Ã¤Æ¤â¡¢¡Ö¸ìº¬¤¬Æ°»ìŪ¤Ç¤Ê¤¤¤Ê¤é¤Ð¡¢¤½¤Î¸ìº¬¤ÏÆ°»ì¤Ë¤Ê¤é¤Ê¤¤¡×¤È¤¤¤¦ÌÀ³Î¤Ê¸¶Â§¤òÈȤ¹¤³¤È¤Ë¤Ê¤ë¡£
Or kronado supozas kronar e kron esas ne verbal, ma nomal radiko.
¡Ökronado¡×¤Ï¡Ökronar¡×¤òÁÛÄꤷ¤Æ¤¤¤ë¤â¤Î¤Î¡¢¡Ökron¡×¤ÏÆ°»ìŪ¤Ê¸ìº¬¤Ç¤Ï¤Ê¤¯¡¢°ìÈ̸캬¤Ç¤¢¤ë¡£
On anke atencez, ke « ad » unionita ad -is nule donas imperfekto.
¡Ö-is¡×¤¬¤Ä¤¤¤¿¡Öad¡×¤Ï̤´°Î»¤Ë¤Ê¤é¤Ê¤¤¤³¤È¤Ë¤âα°Õ¤·¤Æ¤¯¤À¤µ¤¤¡£
Nek is, nek os, nek us chanjas ule sua valoro tempala per uniono kun « ad » : -adis, -ados, -adus = is, os, us, quale adas = as, ma kun duro plu longa en la ago.
¡Öis¡×¡Öos¡×¡Öus¡×¤Ç¤â¡Öad¡×¤ÈÅý¹ç¤·¤Æ¤â¼«¤é¤Î»þÀ©Åª¤Ê°ÕµÁ¤òÊѤ¨¤ë¤³¤È¤Ï¤Ê¤¤¡£¹Ô°Ù¤ÎŤ¤·Ñ³¤òȼ¤¦¤â¤Î¤Ç¤¢¤ë¤¬¡¢¡Öadas¡×¡á¡Öas¡×¤Ç¤¢¤ë¤ÈƱÍͤˡ¢¡Ö-adis¡×¡Ö-ados¡×¡Ö-adus¡×¡á¡Öis¡×¡Öos¡×¡Öus¡×¤Ç¤¢¤ë¡£
Kompreneble « ad » nultempe darfas uzesar kom vorto nedependanta. Do ne imitez ade = longe, trovebla che l'Esperantisti. Kad malade = kurte, o kad eke esas la kontreajo di ade? Pro quo ne adeco vice longeco, e ekeco vice mallongeco?
¤â¤Á¤í¤ó¡¢¡Öad¡×¤ÏÆÈΩ¤·¤¿Ã±¸ì¤È¤·¤Æ¤Ï·è¤·¤Æ»È¤ï¤ì¤Ê¤¤¡£¤·¤¿¤¬¤Ã¤Æ¡¢¥¨¥¹¥Ú¥é¥ó¥Æ¥£¥¹¥È¤¿¤Á¤Î»È¤¦¡Öade¡×¡Ê= longe¡Ë¤ò¿¿»÷¤Æ¤Ï¤¤¤±¤Ê¤¤¡£¡Ömalade¡×¤ä¡Öeke¡×¤Ï¡Öade¡×¤ÎÈ¿°Õ¸ì¤Ê¤Î¤À¤í¤¦¤«¡©¡Ölongeco¡×¤ÎÂå¤ï¤ê¤Ë¡Öadeco¡×¤ò¡¢¡Ömallongeco¡×¤ÎÂå¤ï¤ê¤Ë¡Öekeco¡×¤ò¤Ê¤¼¡¢»È¤¦¤Î¤À¤í¤«¡£
-ag-. — Ta radiko dil verbo agar uzesas kun vorti di instrumento por formacar verbi signifikanta : agar per...
¡Ö-age-¡×¡£Æ°»ì¡Öagar¡×¤Î¸ìº¬¤Ï¡¢¡Ö¡Á¤òÍѤ¤¤Æ¹Ô°Ù¤¹¤ë¡×¤È¤¤¤¦°ÕÌ£¤¹¤ëÆ°»ì¤òºî¤ë¤¿¤á¤ËÆ»¶ñ¤Îñ¸ì¤òȼ¤¤»È¤ï¤ì¤ë¡£
Ex. : krucagar = agar per kruco (por mortigar ulu); klovagar = agar per klovi (por fixigar ulo, planko) *4; agrafagar = agar per agrafi; butonagar = agar per butoni; martelagar fero kupro, e. c.
Îã¡Ë¡§¡Ökrucagar¡×¡á¡Ê狼¤ò»¦¤¹¤¿¤á¤Ë¡Ë½½»ú²Í¤òÍѤ¤¤Æ¹Ô°Ù¤¹¤ë¡ÊµÔÂÔ¤¹¤ë¡Ë¡¨¡Öklovagar¡×¡á¡Ê¾²¤ä²¿¤«¤ò¸ÇÄꤹ¤ë¤¿¤á¤Ë¡ËÅ£¤òÍѤ¤¤Æ¹Ô°Ù¤¹¤ë¡ÊÅ£ÉÕ¤±¤¹¤ë¡Ë¡¨¡Öagrafagar¡×¡áα¤á¶â¤òÍѤ¤¤Æ¹Ô°Ù¤¹¤ë¡Ê¡Ì¥Õ¥Ã¥¯¤Ç¡Íα¤á¤ë¡Ë¡¨¡Öbutonagar¡×¡á¥Ü¥¿¥ó¤Ç¹Ô°Ù¤¹¤ë¡Ê¥Ü¥¿¥óÉÕ¤¹¤ë¡Ë¡¨¡Ömartelagar fero kupro, e. c¡×¡Ê¥Ï¥ó¥Þ¡¼¤ÇÅ´¤äƼ¤ò¤¿¤¿¤¯¡Ë
La substantivi : krucago, klovago, agrafago, butonago, martelago ne povas konfundesar a l'instrumenti : kruco, klovo, agrafo, butono, martelo.
̾»ì¡Ökrucago¡×¡Öklovago¡×¡Öagrafago¡×¡Öbutonago¡×¡Ömartelago¡×¤¬¡¢Æ»¶ñ¡Ökruco¡×¡Öklovo¡×¡Öagrafo¡×¡Öbutono¡×¡Ömartelo¡×¤Èº®Æ±¤¹¤ë¤³¤È¤Ï¤Ê¤¤¡£
Ma, se on formacus direte la verbo per l'instrumento : krucar, klovar, agrafar, butonar, martelagar, la nomo dil ago esus identa a ta dil instrumento : krucar, kruco, klovar, klovo, e. c., e to esus tam nelogikala kam nepraktikala, pro la konfundi e konfuzi qui rezultus de tala formaco *5.
¤·¤«¤·¡¢Æ»¶ñ̾¡Ökrucar¡×¡Öklovar¡×¡Öagrafar¡×¡Öbutonar¡×¡Ömartelagar¡×¤òľÀÜŪ¤Ë»È¤Ã¤ÆÆ°»ì¤òºî¤Ã¤¿¤Ê¤é¤Ð¡¢¹Ô°Ù¤Î̾¾Î¤Ï¡Ökrucar¡×¡Ökruco¡×¡¢¡Öklovar¡×¡Öklovo¡×¤Ê¤ÉÁ´¤¯Æ±¤¸¤Ë¤Ê¤ê¡¢¤½¤Î¤è¤¦¤Ê·ÁÀ®¤Î·ë²Ì¤¬¤â¤¿¤é¤¹º®Æ±¤Èº®ºß¤Î¤»¤¤¤Ç¡¢Èó¼ÂÍÑŪ¤Ê¤Û¤ÉÈóÏÀÍýŪ¤Ç¤Ê¤Î¤Ç¤¢¤ë¡£
-aj-. — Ta sufixo, quik adoptita, havas equivalanti en novlatina lingui. Ol indikas kozo facita ek ula materio o posedanta ca o ta karaktero :
¡Ö-aj-¡×¡£¤³¤ÎÀÜÈø¼­¤Ï¡¢¤¹¤ß¤ä¤«¤ËºÎÍѤµ¤ì¤Æ¤ª¤ê¡¢¿·¥é¥Æ¥ó½ô¸ì¤ËƱ¤¸¸ì¤¬¤¢¤ë¡£¤³¤ì¤Ï¡¢¤¢¤ëºàÎÁ¤«¤é¤Ä¤¯¤é¤ì¤¿¤³¤È¡¢¤½¤ì¤ò½êÍ­¤·¤Æ¤¤¤â¤Î¡¢¤½¤ÎÆÃħ¤ò¼¨¤·¤Æ¤¤¤ë¡£
lanajo = stofo ek lano; silkajo = stofo ek silko; kotonajo = stofo ek kotono; linajo = texuro ek lino; molajo = mola parto (ex. : mola parto di frukto); grasajo (ex. : grasa parto di karno); ferajo = ulo ek fero (ex. : il vendas olda ferajo, fripi); dolcajo = ulo dolca; bitrajo = ulo bitra; bonajo = ulo bona; verajo = ulo vera; belajo = ulo bela.
¡Ölanajo¡×¡áÍÓÌÓÀ½¤ÎÉÛ¡ÊÌÓ¿¥Êª¡Ë¡¨¡Ösilkajo¡×¡á¸¨À½¤ÎÉۡʸ¨À½ÉÊ¡Ë¡¨¡Ökotonajo¡×¡áÌÚÌʤÎÉÛ¡ÊÌÊÀ½ÉÊ¡Ë¡¨¡Ölinajo¡×¡á°¡ËãÀ½¤ÎÀ¸ÃÏ¡Ê°¡ËãÉÛ¡Ë¡¨¡Ömolajo¡×¡á½À¤é¤«¤¤Éôʬ¡ÊÎ㡧²Ìʪ¤Î½À¤é¤«¤¤²Õ½ê¡Ë¡¨¡Ögrasajo¡×¡á»é¿È¡ÊÎ㡧Æù¤ÎÌýÉôʬ¡Ë¡¨¡Öferajo¡×¡áÅ´´ï¡ÊÎ㡧¡Öil vendas olda ferajo, fripi¡×¡ÊÈà¤Ï¸Å¤¤Å´´ï¤ä¸ÅÃå¤òÇã¤Ã¤¿¡Ë¡¨¡Ödolcajo¡×¡á´Å¤¤¤â¤Î¡Ê¥¹¥¤¡¼¥Ä¡Ë¡¨¡Öbitrajo¡×¡á¶ì¤¤¤â¤Î¡¨¡Öbonajo¡×¡áÎɤ¤Êª¡¨¡Öbelajo¡×¡áÈþ¤·¤¤Êª¡£
Per extenso, e kun -al, ta sufixo uzesas por expresar la ideo : ago, parolo, procedo di...
¡Ö¡Á¤Î¹Ô°Ù¡¢Ïᢼê½ç¡×¤È¤¤¤¦³µÇ°¤ÎÀÜÈø¼­¡Ö-al¡×¤ò»È¤Ã¤¿³ÈÄ¥¤â¤¢¤ë¡£
Ex. : amikalajo = ago, parolo, procedo di amiko; pueralajo = ago, parolo di puero (puerala).
Îã¡Ë¡§¡Öamikalajo¡×¡áͧã¤Î¹Ô°Ù¡¢Ïᢼê½ç¡Êͧ¹¥Åª¤Ê¿¶¤ëÉñ¤¤¡Ë¡¨¡Öpueralajo¡×¡á»Ò¶¡¤Î¹Ô°Ù¡¢ÏáʻҶ¡¤é¤·¤¤¿¶¤ëÉñ¤¤¡Ë¡£
Aplikata a radiko di verbo transitiva, aj indikas la objekto pasiva di la ago (tote ne la rezultajo); lore ol equivalas -ataj *6 e remplasas participo pasiva :
¾ư»ì¤Î¸ìº¬¤Ë±þÍѤµ¤ì¤¿¡Öaj¡×¤Ï¹Ô°Ù¤Î¼õ¤±¿È¤ÎÂоݤò¼¨¤·¤Æ¤¤¤ë¡ÊÀ®²Ìʪ¤Ç¤Ï¤Ê¤¤¡Ë¡¨¤³¤Î»þ¡¢¤½¤ì¤Ï¡Ö-ataj¡×¤ËÁêÅö¤·¡¢¼õưŪʬ»ì¤ËÂåÂؤǤ¤¤ë¡£
drinkajo = drink(at)ajo, kozo drinkata (aquo, biro, vino, e. c.); manjajo = manj(at)ajo, kozo manjata (karno, pano, legumi, e. c.); vidajo = vid(at)ajo, kozo vidata (peizajo, panoramo, e. c.); sendajo = send(at)ajo, kozo, kozi sendata; piktajo = (ne pikturo ma) pikt(at)ajo, to quo esas piktata (personi, kozi, e. c.); skultajo = (ne skulturo ma) skult (at)ajo, to quo esas skultata (viro, muliero); konstruktajo = (ne konstrukturo ma) konstrukt(at)ajo, to quo esas konstruktata (la petri e ligni o fero, e. c., uzata por konstruktar); kopiajo = (ne kopiuro ma) kopi(at)ajo (la texto, modelo, e. c.).
¡Ödrinkajo¡×¡á°û¤Þ¤ì¤ë¤â¤Î¡¢°ûÎÁ¡Ê¿å¡¢¥Ó¡¼¥ë¡¢¥ï¥¤¥ó¤Ê¤É¡Ë¡¨¡Ömanjajo¡×¡á¿©¤Ù¤é¤ì¤ë¤â¤Î¡¢¿©ÎÁ¡ÊÆù¡¢¥Ñ¥ó¡¢ÌîºÚ¤Ê¤É¡Ë¡¨vidajo¡á¸«¤é¤ì¤ëÂоݡÊÉ÷·Ê¡¢¥Ñ¥Î¥é¥Þ¤Ê¤É¡Ë¡¨¡Ösendajo¡×¡áÁ÷¤é¤ì¤ë¤â¤Î¡¢¥á¥Ã¥»¡¼¥¸¡¨¡Öpiktajo¡×¡á¡Ê³¨²è¤Ç¤Ï¤Ê¤¤¤¬¡ËÉÁ¤«¤ì¤ë¤â¤Î¡¢Âоݡʿʹ֡¢¥â¥Î¤Ê¤É¡Ë¡¨¡Öskultajo¡×¡á¡ÊĦ¹ï¤Ç¤Ï¤Ê¤¯¡ËĦ¹ï¤µ¤ì¤ë¤â¤Î¡¢ÂоݡÊÃË¡¢ÉØ¿Í¡Ë¡¨¡Ökonstruktajo¡×¡á¡Ê·úʪ¤Ç¤Ï¤Ê¤¤¤¬¡Ë·úÃÛ¤µ¤ì¤ë¥â¥Î¡¢ÂоݡʷúÃÛ¤¹¤ë¤¿¤á¤ËÍѤ¤¤ëÀС¢ÌںࡢŴ¤Ê¤É¡Ë¡¨¡Ökopiajo¡×¡á¡Êž¼Ìʪ¤Ç¤Ï¤Ê¤¯¡ËÊ£¼Ì¤µ¤ì¤ë¥â¥Î¡¢Âоݡʸ¶Ê¸¡¢¸«Ëܤʤɡˡ£
Mea kopiuro esas ne tote fidinda pro ke mea kopiajo esis apene videbla *7.
¡ÖMea kopiuro esas ne tote fidinda pro ke mea kopiajo esis apene videbla¡×¡Ê»ä¤Î¥³¥Ô¡¼¤Ï¡¢¸½Êª¤¬¤ä¤Ã¤È¸«¤¨¤ë¤â¤Î¤À¤Ã¤¿¤Î¤Ç¡¢¤Þ¤Ã¤¿¤¯¿®Íê¤Ç¤­¤ë¤â¤Î¤Ç¤Ï¤Ê¤¤¡Ë
Same, kun la verbi mixita, ajo = a(ta)jo e konseque havas la senco pasiva : chanjajo = kozo chanjata, ne : kozo chanjanta *8.
Ʊ¤¸¤¯¡¢Æ°»ì¤È¶¦¤Ë»È¤¦¡Öajo¡×¤Ï·ë²ÌŪ¤Ë¼õưŪ¤Ê°ÕÌ£¤ò¤â¤Ä¡£¡Öchanjajo¡×¡áÊѲ½¤·¤¿¤â¤Î¤Ç¤Ï¤Ê¤¯¡¢ÊѤ¨¤é¤ì¤¿¤â¤Î¡£
Aplikata a radiko di verbo netransitiva -aj- indikas la subjekto (necese, pro la naturo dil verbo);
¼«Æ°»ìŪ¸ìº¬¤Ë±þÍѤµ¤ì¤¿¡Ö-aj-¡×¤Ï¡¢¡ÊɬÁ³Åª¤Ë¡¢Æ°»ì¤ÎÀ­¼Á¤Î¡Ë¼çÂê¤ò¼¨¤¹¡£¡¨
ol equivalas -(ant)aj e remplasas participo aktiva, pro ke ne existas pasivo en verbo netransitiva :
¤³¤ì¤Ï¡¢¡Ö-(ant)aj¡×¤ËÁêÅö¤·¤Æ¤ª¤ê¡¢¼«Æ°»ì¤Ç¤ÎǽưÂ֤ϸºß¤·¤Ê¤¤¤Î¤Ç¡¢Ç½Æ°Ê¬»ì¤ËÂåÂؤǤ­¤ë¡£
rezultajo = rezult(ant)ajo, to quo rezultas, kozo rezultanta; eventajo = event(ant)ajo, to quo eventas, kozo eventanta (od eventinta).
¡Örezultajo¡×¡áµ¢·ë¤¹¤ë¤â¤Î¡¢·ë²Ì¡£¡¨¡Öeventajo¡×¡áÀ¸¤¸¤ë¤â¤Î¡¢À¸¤¸¤¿¤â¤Î¡¢½ÐÍè»ö¡£
De longe me timis la nuna eventajo, qua esas meaopinione nur la rezultajo di lia intrigi e di vua inerteso. (Dec. 541.)
¡ÖDe longe me timis la nuna eventajo, qua esas meaopinione nur la rezultajo di lia intrigi e di vua inerteso.¡×¡Ê¤º¤Ã¤È°ÊÁ°¤«¤é¡¢»ä¤Î¸«²ò¤Ç¤¢¤ë¤¬¡¢Èà¤Î±¢ËŤȤ¢¤Ê¤¿¤Î̵µ¤ÎϤηë²Ì¤Ç¤¢¤ë¸½ºß¤Î½ÐÍè»ö¤ò´í×ü¤·¤Æ¤¤¤¿¡Ë¡Ê·èÄê541¡Ë
Nultempe aj darfas uzesar kom pejorativo (vice ach), quale che l'Esperantisti *9.
¡Öaj¡×¤Ï¡¢¥¨¥¹¥Ú¥é¥ó¥Æ¥£¥¹¥È¤¬»È¤Ã¤Æ¤¤¤ë¤è¤¦¤Ë¡Ê¡Öach¡×¤ÎÂå¤ï¤ê¤È¤·¤Æ¡Ë·ÚÊθì¤È¤·¤Æ¤Ï»È¤ï¤ì¤Ê¤¤¡£
Nultempe anke ol darfas uzesar, quale che li, vice kozo o afero.
¤Þ¤¿¡¢¥â¥Î¤ä½ÐÍè»ö¤ÎÂå¤ï¤ê¤Ë¤â¡¢»È¤ï¤ì¤Ê¤¤¡£
Se ajo sola = afero, kozo, ici lasta esas neutila, e vice : « nia sankta afero » o : « mi havas multajn aferojn por fari », suficas dicar : « nia sankta ajho », « mi havas multajn ajhojn por fari ».
¤â¤·Ã±ÆȤΡÖajo¡×¤¬¡Öafero¡×¡Ökozo¡×¤Ç¤¢¤ë¤Ê¤é¤Ð¡¢Ìò¤ËΩ¤¿¤Ê¤¤¡£¡Ê¥¨¥¹¥Ú¥é¥ó¥È¤Ç¤Ï¡Ë¡Önia sankta afero¡×¡Ê²æ¡¹¤ÎÀ»¤Ê¤ë»öÊÁ¡Ë¡¢¡Ömi havas multajn aferojn por fari¡×¡Ê»ä¤Ë¤Ï°Ù¤¹¤Ù¤­Â¿¤¯¤Î»öÊÁ¤¬¤¢¤ë¡Ë¤È¤¤¤¦Âå¤ï¤ê¤Ë¡¢¡Önia sankta ajho¡×¡Ömi havas multajn ajhojn por fari¡×¤È¤¤¤¦¤À¤±¤Ç¤â½½Ê¬¤À¤È¤¤¤¦¡£
Certe la profani komprenos quik e plu bone kam en Ido : « me havas multa kozi facenda ».
³Î¤«¤Ë¡¢Ìç³°´Á¤¿¤Á¤Ï¡¢¥¤¥É¸ì¤Ç¡Öme havas multa kozi facenda¡×¤È¤¤¤¦¤è¤ê¤â¡¢¤è¤ê®¤¯¡¢¤è¤¯Íý²ò¤¹¤ë¤À¤í¤¦¡£
-al-. — Ja Latina (en la formo -alis), la maxim internaciona de la sufixi (en la formo al, el) *10, la afixo -al- propozesis por kompletigar la listo trovata en « Etude sur la Dérivation dans la Langue internationale » *11 ed ol quik adoptesis.
¡Ö-al-¡×¡£¡Ê¡Ö-alis¡×¤È¤¤¤¦·ÁÂ֤ǡˤ«¤Ä¤Æ¤Î¥é¥Æ¥ó¸ì¤Ç¤¢¤ê¡¢¡Ê¡Öal¡×¡Öel¡×¤È¤¤¤¦·ÁÂ֤ΡËÀÜÈø¼­Í³Íè¤ÎºÇ¤â¹ñºÝŪ¤Ç¤¢¤ë¡£Àܼ­¡Ö-al¡×¤Ï¡ØEtude sur la Dérivation dans la Langue internationale¡Ù¡Ê¹ñºÝ¸À¸ì¤Ë¤ª¤±¤ëÇÉÀ¸¸ì¤Î¸¦µæ¡Ë¤ÎÃæ¤Ë¤¢¤ë¥ê¥¹¥È¤ò´°À®¤¹¤ë¤¿¤á¤ËÄó°Æ¤µ¤ì¤¿¤â¤Î¤Ç¡¢¤¹¤ß¤ä¤«¤ËºÎÍѤµ¤ì¤¿¡£
Lua signifiko esas : qua relatas, koncernas; qua apartenas a..., dependas de..., konvenas por... Ol juntesas a radiki nomala o verbala.
¤³¤ÎÀÜÈø¼­¤Î°ÕÌ£¤Ï¡¢¡Ö¡Á¤Ë´ØÏ¢¤¬¤¢¤ë¡×¡Ö¡Á¤Ë½ê°¤¹¤ë¡×¡Ö¡Á¤Ë°Í¸¤¹¤ë¡×¡Ö¡Á¤ËŬ¤¹¤ë¡×¤Ç¤¢¤ë¡£Ì¾»ìŪ¸ìº¬¤¢¤ë¤¤¤ÏÆ°»ìŪ¸ìº¬¤Ë¤Ä¤¯¡£
Exempli kun radiki nomala : universala, dorsala, nazala, faciala, ventrala, brakiala *12, nacionala, normala, gramatikala, nazalo, labialo, guturalo, vertikalo, kolateralo, e. c.
̾»ìŪ¸ìº¬¤Ë¤Ä¤¯Î㡧¡Öuniversala¡×¡ÊÉáÊ×Ū¤Ê¡Ë¡¢¡Ödorsala¡×¡ÊÇØÌ̤Ρˡ¢¡Önazala¡×¡ÊÉ¡¤Î¡Ë¡¢¡Öfaciala¡×¡Ê´é¤Ë´Ø¤¹¤ë¡¢Á°Ì̤Ρˡ¢¡Öventrala¡×¡ÊÊ¢Éô¤Î¡Ë¡¢¡Öbrakiala¡×¡ÊÏÓÉô¤Î¡Ë¡¢¡Önacionala¡×¡Ê¹ñ²È¤Ë´Ø¤¹¤ë¡Ë¡¢¡Önormala¡×¡Êɸ½àŪ¤Ê¡Ë¡¢¡Ögramatikala¡×¡Êʸˡ¾å¤Î¡Ë¡¢¡Önazalo¡×¡ÊÉ¡²»¡Ë¡¢¡Ölabialo¡×¡Ê¿°²»¡Ê¤·¤ó¤ª¤ó¡Ë¡Ë¡¢¡Öguturalo¡×¡Ê¹¢²»¡Ê¤³¤¦¤ª¤ó¡Ë¡Ë¡¢¡Övertikalo¡×¡Ê±ôľ¡Ë¡¢¡Ökolateralo¡×¡ÊÉÕ¿ï¤Î¤â¤Î¡Ë¡¢¤Ê¤É¡£
Kun verbala radiki : experimentala, finala, komencala, administrala, baptala, mariajala, guvernala, ordinala, konfidencala, e. c.
Æ°»ìŪ¸ìº¬¤Ë¤Ä¤¯Î㡧¡Öexperimentala¡×¡Ê¼Â¸³Åª¤Ê¡Ë¡¢¡Öfinala¡×¡ÊºÇ½ªÅª¤Ê¡Ë¡¢¡Ökomencala¡×¡ÊºÇ½é¤Î¡Ë¡¢¡Öadministrala¡×¡Ê´ÉÍý¾å¤Î¡Ë¡¢¡Öbaptala¡×¡ÊÀöÎé¤Î¡Ë¡¢¡Ömariajala¡×¡Ê·ëº§¤Ë´Ø¤¹¤ë¡Ë¡¢¡Öguvernala¡×¡ÊÀ¯¼£¤Î¡Ë¡¢¡Öordinala¡×¡Ê½ç½ø¤Î¡Ë¡¢¡Ökonfidencala¡×¡ÊÈó¸ø¼°¤Ê¡Ë¡¢¤Ê¤É¡£
La sufixo -al- darfas sustenar altra sufixi : universaleso, universaligar; socialismo, socialista, e. c.
ÀÜÈø¼­¡Ö-al-¡×¤Ï¡¢Â¾¤ÎÀÜÈø¼­¤ò»Ù±ç¤Ç¤­¤ë¡£¡Öuniversaleso¡×¡ÊÉáÊ×À­¡Ë¡¢¡Öuniversaligar¡×¡ÊÉáÊײ½¤¹¤ë¡Ë¡¨¡Ösocialismo¡×¡Ê¼Ò²ñ¼çµÁ¡Ë¡¢¡Ösocialista¡×¡Ê¼Ò²ñ¼çµÁ¼Ô¤Î¡Ë¡£
Adjektivo kun -al- ofte equivalas genitivo, to esas « di » sequata da substantivo :
¡Ö-al-¡×¤Î¤Ä¤¤¤¿·ÁÍÆ»ì¤Ï°³Ê¤ËÁêÅö¤¹¤ë¡£¤Ä¤Þ¤ê¤½¤ì¤Ï̾»ì¤Î¸å¤Ë¤Ä¤¯¡Ödi¡×¤Ç¤¢¤ë¡£
hundo blindala = hundo di blindo (ne hundo blinda); velo virginala = velo di virgino *13.
|¡Öhundo blindala¡×¡áÌտͤθ¤¡¢ÌÕƳ¸¤¡ÊÌÕÌܤθ¤¤Ç¤Ï¤Ê¤¤¡Ë¡¨¡Övelo virginala¡×¡á²µ½÷¤Î¥Ù¡¼¥ë
De to la regulo praktikala : Por savar, kad adjektivo devas esar formacata per la sufixo -al- videz kad ol equivalas « di » sequata da substantivo.
¤³¤Î¤³¤È¤«¤é¡¢¼ÂºÝ¾å¤Îµ¬Â§¤Ï¡¢·ÁÍÆ»ì¤ÏÀÜÈø¼­¡Ö-al-¡×¤ò»È¤Ã¤Æ¤Ä¤¯¤é¤ì¤Ê¤±¤ì¤Ð¤Ê¤é¤Ê¤¤¤Î¤«¤òÃΤ뤿¤á¤Ë¡¢Ì¾»ì¤ò½¾¤¨¤ë¡Ödi¡×¤ËÁêÅö¤¹¤ë¤Î¤«¤òȽÄꤷ¤í¡¢¤È¤¤¤¦¤³¤È¤Ë¤Ê¤ë¡£
On devas ne trouzar ta formaco, quale agas ula lingui, exemple la Germana.
¤³¤Î·ÁÂ֤ϡ¢½ô¸À¸ì¡ÊÎ㤨¤Ð¥É¥¤¥Ä¸ì¡Ë¤¬¿¶¤ëÉñ¤¦¤è¤¦¤Ë»È¤Ã¤Æ¤Ï¤Ê¤é¤Ê¤¤¡£
Precipue kun la propra nomi on uzez prefere prepoziciono : la verki di Goethe e mem plu bone : la verki da Goethe (ne la Goeth-ala verki) *14.
Æä˸Çͭ̾»ì¤òȼ¤¦¾ì¹ç¤Ï¡¢¤à¤·¤íÁ°ÃÖ»ì¤ò»È¤Ã¤¿¤Û¤¦¤¬¤è¤¤¡£¡Öla verki di Goethe¡×¡Ê¥²¡¼¥Æ¤ÎÃøºî¡Ë¡¢¤Þ¤¿¡Öla verki da Goethe¡×¤ÎÊý¤¬¤â¤Ã¤È¤è¤¤¡£¡Ê¡Öla Goeth-ala verki¡×¤È¤Ï¸À¤ï¤Ê¤¤¡Ë¡£
Ma on uzas -ala- por dicar : segun la maniero di, analoga a la verki da, digna de : poemi Vergiliala, Anakreonala, dramo Shakespearala, qui tote ne esas : poemi da Vergilius, e. c. *15.
¤·¤«¤·¡¢¡Ösegun¡¡la maniero di¡×¡Ê¡Á¤ÎÊýË¡¤Ë½¾¤Ã¤Æ¡Ë¡¢¡Öanaloga a la verki da¡×¡Ê¡Á¤Ë¤è¤ëÃøºî¤ËÎà»÷¤·¤¿¡Á¡Ë¡¢¡Ödigna de¡×¡Ê¡Á¤ËÃͤ¹¤ë¡Á¡Ë¤È¸À¤¦¤¿¤á¤Ë¤Ï¡¢¡Ö-ala-¡×¤ò»È¤¦¡£¡§¡Öpoemi Vergiliala¡×¡Ê¥¦¥§¥ë¥®¥ê¥¦¥¹Î®¤Î»í¡Ë¡¢¡ÖAnakreonala¡×¡Ê¥¢¥Ê¥¯¥ì¥ª¥óÉ÷¤Î¡Ë¡¢¡Ödramo Shakespearala¡×¡Ê¥·¥§¡¼¥¯¥¹¥Ô¥¢É÷¤Îµº¶Ê¡Ë¡£¤³¤ì¤é¤Ï¡Öpoemi da Vergilius¡×¡Ê¥¦¥§¥ë¥®¥ê¥¦¥¹¤Î»í¡Ë¤Ê¤É¤È¤Ï¸À¤ï¤Ê¤¤¡£
Kande l'adjektivo formacenda signifikas ne : qua relatas, qua koncernas, qua apartenas a... ma « qua esas... », lore nur la dezinenco -a sola esas uzenda :
ºî¤ë¤Ù¤­·ÁÍƻ줬¡¢¡Ö¡Á´Ø·¸¤¹¤ë¡×¡Ö¡Á¤Ë´Ø¤ï¤ë¡×¡Ö¡Á¤Ë½ê°¤¹¤ë¡×¤Ç¤Ï¤Ê¤¯¡Ö¡Á¤Ç¤¢¤ë¡×¤È¤¤¤¦°ÕÌ£¤¹¤ë»þ¤Ï¡¢·Á¼°¸ìÈø¡Ö-a¡×¤À¤±¤¬»È¤ï¤ì¤ë¡£
letro responda = letro qua esas respondo; parolo konsolaca = parolo qua esas konsolaco; ento dea = ento qua esas deo; ruina kastelo = kastelo qua esas ruino.
¡Öletro responda¡×¡áÅú¤¨¤Ç¤¢¤ë¼ê»æ¡¢ÊÖ¿®¡¨¡Öparolo konsolaca¡×¡á°Ö¤á¤Ç¤¢¤ë¸ÀÍÕ¡¨¡Öento dea¡×¡á¿À¤Ç¤¢¤ë¸ºß¡¨¡Öruina kastelo¡×¡áÇÑÔҤǤ¢¤ë¾ë¡£
Kande la vorto esas kompozita, ordinare on ne uzas -ala, ma nur a-
ñ¸ì¤¬Â¤¸ì¤µ¤ì¤Æ¤¤¤ë»þ¤Ï¡¢Ä̾ï¤Ï¡Ö-ala-¡×¤Ç¤Ï¤Ê¤¯¡Öa-¡×¤À¤±¤ò»È¤¦¡£
Ex. : omnadia, singladia, externaciona, supernaciona, internaciona, cadia, cayara, segunlega kontrelega, senaqua, senkapa, senviva, e. c.
Îã¡Ë¡§¡Öomnadia¡×¡ÊÆü¡¹¤Î¡Ë¡¢¡Ösingladia¡×¡ÊÆü¡¹¤Î¡¢Æü¾ï¤Î¡Ë¡¢¡Öexternaciona¡×¡Ê³°¹ñ¤Î¡Ë¡¢¡Ösupernaciona¡×¡Ê¹ñ¤ò±Û¤¨¤¿¡Ë¡¢¡Öinternaciona¡×¡Ê¹ñºÝŪ¤Ê¡Ë¡¢¡Öcadia¡×¡Êº£Æü¤Î¡Ë¡¢¡Öcayara¡×¡Êº£Ç¯¤Î¡Ë¡¢¡Ösegunlega¡×¡ÊË¡¤Ë½¾¤¦¡Á¡Ë¡¢¡Ökontrelega¡×¡ÊË¡¤ËÈ¿¤¹¤ë¡Á¡Ë¡¢¡Ösenaqua¡×¡Ê̵¿å¤Î¡Ë¡¢¡Ösenkapa¡×¡Ê̵Ƭ¤Î¡Ë¡¢¡Ösenviva¡×¡ÊÀ¸Ì¿¤Î¤Ê¤¤¡Ë
Ma povas divenar necesa uzar -ala- mem kun vorto kompozita, kande la klareso postulas lo.
¤·¤«¤·¡¢ÌÀÎÆÀ­¤¬µá¤á¤é¤ì¤ë¤È¤­¤Ë¤Ï¡¢Â¤¸ì¤µ¤ì¤¿Ã±¸ì¤Ç¤â¡Ö-ala-¡×¤òɬÁ³Åª¤Ë»È¤Ä¤³¤È¤â¤¢¤ë¡£
Exemple on dicos : la muskuli avanbrakiala (o : dil avanbrakio) nam muskuli avanbrakia signifikus : la muskuli qui esas avanbrakio.
Î㤨¤Ð¡¢¡Öla muskuli avanbrakiala¡×¡ÊÁ°ÏÓÉô¤Ë´Ø¤¹¤ë¶ÚÆù¡Ë¡£¤Ê¤¼¤Ê¤é¡Ömuskuli avanbrakia¡×¤Ï¡¢¡ÖÁ°ÏÓÉô¤Ç¤¢¤ë¶ÚÆù¡×¤È¤¤¤¦°ÕÌ£¤Ç¤¢¤ë¤«¤é¤À¡£
-an-. — Ta sufixo, -anus en la Latina, an, ano, ain, ien en altra lingui, quik adoptesis por indikar individuo apartenanta a klaso (urbo, lando, ensemblo) homo esanta « membro di... » :
¡Ö-an-¡×¡£¤³¤ÎÀÜÈø¼­¤Ï¡¢¥é¥Æ¥ó¸ì¤Î¡Ö-anus¡×¡¢Â¾¤Î½ô¸À¸ì¤Ç¤Ï¡Öan¡×¡Öano¡×¡Öain¡×¡Öien¡×¤Ç¤¢¤ê¡¢¡Ö¡Á¤ÎÀ®°÷¡×¤Ç¤¢¤ë¿Í´Ö¤¬³¬ÁØ¡ÊÅÔ»Ô¡¢¹ñ²È¡¢Á´ÂΡˤ˽ê°¤·¤Æ¤¤¤ë¤³¤È¤ò¼¨¤¹¤¿¤á¤Ë¤¹¤ß¤ä¤«¤ËºÎÍѤµ¤ì¤¿¡£
urbano, landano senatano, akademiano, societano, Kristano *16,samreligiano, samideano *17, samskopano, samluktano, e. c.; Kanadano, Italiano, Portugalano, Braziliano, Boliviano, e. c. (Videz ye la propra nomi en la Gramatiko.)
¡Öurbano¡×¡Ê»Ô̱¡Ë¡¢¡Ölandano¡×¡Ê¹ṉ̃¡Ë¡¢¡Ösenatano¡×¡Ê¾å±¡µÄ°÷¡Ë¡¢¡Öakademiano¡×¡Ê¥¢¥«¥Ç¥ß¡¼²ñ°÷¡Ë¡¢¡Ösocietano¡×¡ÊÃÄÂΤβñ°÷¡Ë¡¢¡ÖKristano¡×¡Ê¥­¥ê¥¹¥È¶µÅÌ¡Ë¡¢¡Ösamreligiano¡×¡ÊƱ½¡¼Ô¡Ë¡¢¡Ösamideano¡×¡ÊƱ»Î¡Ë¡¢¡Ösamskopano¡×¡ÊƱ¤¸ÌÜɸ¤ò»ý¤Ä¼Ô¡Ë¡¢¡Ösamluktano¡×¡ÊƱ¤¸¥ì¥¹¥é¡¼¡Ë¡£¡¨¡ÖKanadano¡×¡Ê¥«¥Ê¥À¿Í¡Ë¡£¡ÖItaliano¡×¡Ê¥¤¥¿¥ê¥¢¿Í¡Ë¡¢¡ÖPortugalano¡×¡Ê¥Ý¥ë¥È¥¬¥ë¿Í¡Ë¡¢¡ÖBraziliano¡×¡Ê¥Ö¥é¥¸¥ë¿Í¡Ë¡¢¡ÖBoliviano¡×¡Ê¥Ü¥ê¥Ó¥¢¿Í¡Ë¤Ê¤É¡£¡Êʸˡ¤Î¸Çͭ̾»ì¤Î¤³¤¦¤ò»²¾È¤»¤è¡Ë
En la realeso (e segun Progreso, III, 93) -an definesas plu juste per : qua apartenas ad ula domeno (lando, socio, e. c.).
¼ÂºÝ¾å¡Ê¤Þ¤¿¡ÖPregreso¡×»ïÂè3´¬93ÊǤˤè¤ë¤È¡Ë¡¢¡Ö-an¡×¤Ï¡¢¤¢¤ëÈϰϡʹñ¡¢¼Ò²ñ¤Ê¤É¡Ë¤Ë½ê°¤¹¤ë¤â¤Î¤òÍѤ¤¤ÆÀµ¤·¤¯¡¢ÄêµÁ¤µ¤ì¤ë¡£
On do darfas ne restriktar olu a homi, ma uzar lu anke por kozi.
½¾¤Ã¤Æ¡¢¤½¤ì¤Ï¿Í´Ö¤Ë¸ÂÄꤵ¤ì¤º¡¢»öʪ¤Ë¤â»È¤Ã¤Æ¤â¤è¤¤¡£
Co explikas, ke ni parolas pri Amerikana planti od animali, pri Chiniana od Italiana linguo, e. c.
¤³¤ì¤Ï¡¢¥¢¥á¥ê¥«¡Ê¿Í¡Ë¤Î¿¢Êª¡¢Æ°Êª¤Ë¤Ä¤¤¤Æ¡¢Ãæ¹ñ¿Í¤Î¸À¸ì¤¢¤ë¤¤¤Ï¥¤¥¿¥ê¥¢¿Í¤Î¸À¸ì¤Ê¤É¤Ë¤Ä¤¤¤Æ¸ì¤Ã¤Æ¤¤¤ë¤³¤È¤ò¡¢ÀâÌÀ¤¹¤ë¤â¤Î¤Ç¤¢¤ë¡£
Nam la sufixo -an- ne indikas esence personi, quankam pro lua senco, ol aplikesas precipue a personi.
¤Ê¤¼¤Ê¤é¡¢¤³¤ÎÀÜÈø¼­¡Ö-an-¡×¤Ï¡¢¤½¤Î°ÕÌ£¤«¤éÆä˿ʹ֤ËŬÍѤµ¤ì¤Æ¤¤¤ë¤Ë¤â´Ø¤ï¤é¤º¡¢ËܼÁŪ¤Ë¿Í´Ö¤ò»Ø¤¹¤â¤Î¤Ç¤Ï¤Ê¤¤¡£
Advere on darfus dicar Amerikala, Chiniala, e. c., ma lore ta vorti ne plus esus analoga a Franca, Angla, e. c., quin on uzas egale por personi e por kozi.
³Î¤«¤Ë¡¢¡ÖAmerikala¡×¡ÖChiniala¡×¤Ê¤É¤È¸À¤Ã¤Æ¤â¤¤¤¤¤¬¡¢¤½¤Î¸ì¶ç¤Ï¡¢¤â¤Ï¤ä¡Ê¿Í´Ö¤äʪ»ö¤Ë¤âƱ¤¸¤è¤¦¤Ë»È¤ï¤ì¤Æ¤¤¤ë¡Ë¡ÖFranca¡×¡ÖAngla¡×¤Ë¡¢Îà»÷¤·¤Æ¤Ï¤¤¤Ê¤¤¡£
-ar-. — Ta sufixo, heredita de Esperanto, soldesas a nomal radiko por indikar kolektajo, ensemblo di la kozi o personi nomata dal radiko.
¡Ö-ar-¡×¡£¤³¤ÎÀÜÈø¼­¤Ï¡¢¥¨¥¹¥Ú¥é¥ó¥È¤«¤é¼õ¤±·Ñ¤¤¤À¤â¤Î¤Ç¡¢¸ìº¬¤Ë¤è¤Ã¤Æ̾ÉÕ¤±¤é¤ì¤¿Êª»ö¡¢¿Í´Ö¤Î½¸¹çÂΡ¢Á´ÂΤò¼¨¤¹¤¿¤á¤Ë̾»ìŪ¸ìº¬¤ËÉÕ¤±¤é¤ì¤ë¡£
Ex. : formularo = kolektajo, ensemblo de formuli; vortaro = kolektajo, ensemblo de vorti *18.
Îã¡Ë¡§¡Öformularo¡×¡á·è¤Þ¤êʸ¶ç¤Î½¸¹ç¡¢Á´ÂΡ£´·ÍѶ罸¡¨¡Övortaro¡×¡áñ¸ì¤Î½¸¹ç¡¢Á´ÂΡ£¼­½ñ¡£
On devas gardar su kontre l'ambiguaji qui povas naskar de la neprecizeso di ta sufixo.
¤½¤ÎÀÜÈø¼­¤ÎÉÔÀµ³ÎÀ­¤«¤éÀ¸¤¸¤ëÛ£ËæÀ­¤ËÂФ·¤Æ¡¢ÍÑ¿´¤·¤Ê¤±¤ì¤Ð¤Ê¤é¤Ê¤¤¡£
Generale ol indikas la maxim extensita kolektajo :
Ä̾¤³¤ÎÀÜÈø¼­¤ÏºÇÂç¤Ë³ÈÄ¥¤µ¤ì¤¿½¸¹ç¤ò¼¨¤·¤Æ¤¤¤ë¡£
homaro = la ensemblo di omna homi, e ne irga grupo o societo de homi;
¡Öhomaro¡×¡áÁ´¤Æ¤Î¿Í´Ö¤ÎÁ´ÂΡ¢¿ÍÎà¡¢¿Í´Ö¤Î¥°¥ë¡¼¥×¤ä¼Ò²ñ¤Ç¤Ï¤Ê¤¤¡£
vortaro = la ensemblo dil vorti di linguo, e ne ica od ita grupo de vorti, vortolisto o mem lexiko;
¡Övortaro¡×¡á¸À¸ì¤Î¸ì¶ç¤ÎÁ´ÂΤǤ¢¤Ã¤Æ¡¢¤¢¤ì¤ä¤³¤ì¤Îñ¸ì¡¢¸À¸ì³Ø¼Ô¡¢¼­½ñ¤Î¥Ö¥ë¡¼¥×¤Ç¤Ï¤Ê¤¤¡£
navaro esas l'ensemblo di omna navi (militala o komercala) quin posedas naciono, e ne eskadro, floto, e. c.;
¡Önavaro¡×¤È¤Ï¡¢¹ñ¤¬½êÍ­¤·¤Æ¤¤¤ëÁ´¤Æ¤ÎÁ¥¡Ê·³Á¥¤ä¾¦Á¥¡Ë¤ÎÁ´ÂΡ¢ÁíÂΡ£¤À¤¬¡¢¡Öeskadro¡×¡Ê´ÏÂâ¡Ë¡Öfloto¡×¡ÊÁ¥Ââ¡Ë¤Ê¤É¤Ç¤Ï¤Ê¤¤¡£
militistaro = l'ensemblo di omna militisti di lando, e ne armeo, regimento, kompanio, e. c.
|¡Ömilitistaro¡×¡á¹ñ¤ÎÁ´¤Æ¤Î·³¿Í¤¿¤Á¤ÎÁíÂΡ£¡Öarmeo¡×¡Ê·³Ââ¡Ë¡¢¡Öregimento¡×¡ÊÏ¢Ââ¡Ë¡¢¡Ökompanio¡×¡ÊÈɡˤǤϤʤ¤¡£¡×
Ex. : L'unesma armeo di nia militistaro nun komandesas dal ex-komandanto dil duesma.
Îã¡Ë¡§¡ÖL'unesma armeo di nia militistaro nun komandesas dal ex-komandanto dil duesma¡×¡Ê²æ·³¤ÎÂè1Ââ¤Ï¸½ºß¡¢Âè2Ââ¤ÎÁ°»ÊÎá´±¤Ë¤è¤Ã¤Æ»Ø´ø¤µ¤ì¤Æ¤¤¤ë¡Ë
— Nia navaro havas tri floti.
¡ÖNia navaro havas tri floti¡×¡Ê²æ¡¹¤ÎÁ´ÁíÁ¥Ââ¤Ë¤Ï3¤Ä¤ÎÁ¥Â⤬¤¢¤ë¡Ë
— La vortaro Franca, Germana, od Angla trovesas komplete en preske nula vortolibro o lexiko. On do atencez en singla kazo uzar la justa vorto.
¡ÖLa vortaro Franca, Germana, od Angla trovesas komplete en preske nula vortolibro o lexiko. On do atencez en singla kazo uzar la justa vorto¡×¡Ê¥Õ¥é¥ó¥¹¡¢¥É¥¤¥Ä¡¢±Ñ¹ñ¤Î¸ì×äϤɤó¤Êñ¸ì½¸¡¢¼­½ñ¤ÎÃæ¤Ë¤Ï´°Á´¤Ë¤Ï¸«¤Ä¤«¤é¤Ê¤¤¡£¤·¤¿¤¬¤Ã¤Æ¡¢Àµ¤·¤¤¸ì¤ò»È¤¦¤¿¤á¤Ë¤ÏÉס¹¤Î¾ì¹ç¡¢Î±°Õ¤¹¤Ù¤­¤Ç¤¢¤ë¡Ë
En altra kazi, la senco restas nepreciza; exemple la senco di arboraro povas variar de arborgrupo til foresto. Esas do preferinda, segun quante on povas, uzar la specal vorti : foresto, bosko, bosketo.
¤½¤Î¾¤Î¾ì¹ç¡¢°ÕÌ£¤¬ÇùÁ³¤È¤·¤Æ¤¤¤ë¤³¤È¤â¤¢¤ë¡£Î㤨¤Ð¡¢¡Öarboraro¡×¤Î°ÕÌ£¤Ï¡¢¡Öarborgrupo¡×¡ÊÎӡˤ«¤é¡Öforesto¡×¡Ê¿¹¡Ë¤Þ¤Ç¿ÍͤǤ¢¥êÆÀ¤ë¡£¤·¤¿¤¬¤Ã¤Æ¡¢¤Ç¤­¤ë¤À¤±¡¢ÆÃÊ̤θì×äò»È¤¦¤Î¤¬Ë¾¤Þ¤·¤¤¡£¡Öforesto¡×¡Ê¿¹¡Ë¡¢¡Öbosko¡×¡ÊÎÓ¡Ë¡¢¡Öbosketo¡×¡ÊÌÚΩ¡¢ÌФߡË
Kompreneble on ne uzas aro aparte, kom radiko, ma : ensemblo, kolektajo, amaso, bando, trupo, serio, e. c., segun la kazi.
¤â¤Á¤í¤ó¡¢¸ìº¬¤È¤·¤Æ¡¢¸ÄÊ̤ˡÖaro¡×¤Ï»È¤ï¤ì¤Ê¤¤¡£¤·¤«¤·¡¢¡Öensemblo¡×¡ÊÁ´ÂÎ(Ū¸ú²Ì¡Ë¡Ë¡¢¡Ökolektajo¡×¡Ê¼ý½¸Êª¡Ë¡¢¡Öamaso¡×¡Ê·²¤ì¡Ë¡¢¡Öbando¡×¡ÊÂâ¡Ë¡¢¡Ötrupo¡×¡Ê°ìºÂ¡Ë¡¢¡Öserio¡×¡Ê°ìÁȡˤʤɤϡ¢¾ì¹ç¤Ë¤è¤ë¡£
-ari-. — Ta sufixo, Latina origine e novlatina, adoptesis dal Akademio, en junio 1913, per la decido 1143.
¡Ö-ari-¡×¡£¤³¤ÎÀÜÈø¼­¤Ï¡¢ËÜÍè¤Ï¥é¥Æ¥ó¸ì¡¢¿·¥é¥Æ¥ó¸ì·Ï¤Ç¤¢¤ê¡¢1913ǯ6·î¤Ë·èÄê1143¤Ë¤Æ¥¢¥«¥Ç¥ß¡¼¤Ë¤è¤Ã¤ÆºÎÍѤµ¤ì¤¿¡£
Fakte la decido remplasigis la unionuro di du sufixi (aj, ul) *19, komprenebla pos reflekto ma ne evidenta.
¼ÂºÝ¡¢¤³¤Î·èÄê¤Ï¡¢Æó¤Ä¤ÎÀÜÈø¼­¡Öaj¡×¡Öul¡×¤Î·ë¹çÂΤÈÃÖ¤­´¹¤¨¤Æ¤¤¤¿¤¬¡¢¤â¤Á¤í¤ó¡¢½Ï¹Í¤Î¸å¤Ë¤Ï¡¢ÉÔÌÀ³Î¤Ë¤Ê¤Ã¤¿¡£
Ol indikas « persono a qua ula ago esas direktata od ula kozo esas destinata » *20 :
¤³¤ÎÀÜÈø¼­¤Ï¡¢¡Ø¹Ô°Ù¤¬»Ø¿Þ¤µ¤ì¤¿¤ê¡¢Êª»ö¤¬Í½Äꤵ¤ì¤¿¤ê¤¹¤ë¿Í´Ö¡Ù¤ò¼¨¤·¤Æ¤¤¤ë¡£
depozario, legacario, sendario *21, konfidencario, donacario, koncesionario, adjudikario, konfesario *22, e. c.
¡Ödepozario¡×¡Ê¼õÂ÷¼Ô¡Ë¡¢¡Ölegacario¡×¡ÊÁ곿͡ˡ¢¡Ösendario¡×¡Ê¼õ¼è¿Í¡Ë¡¢¡Ökonfidencario¡×¡Ê¿Æͧ¡Ë¡¢¡Ödonacario¡×¡Ê¼õ¼è¿Í¡Ë¡¢¡Ökoncesionario¡×¡ÊÆø¢¼õ±×¼Ô¡Ë¡¢¡Öadjudikario¡×¡Ê¼õ¾Þ¼Ô¡Ë¡¢¡Ökonfesario¡×¡Ê¹ðÇò¤òʹ¤¯¿Í¡¢Ä°ºá»Êº×¡Ë
= qua recevas depozo, legaco, sendo, konfidenco, donaco, koncesiono, adjudiko, konfeso, la homo atingata da ica agi, e fakte dal depozajo, legacajo, sendajo, e. c.
¡Ê¾åµ­¤Î¿Í¤Ï°Ê²¼¤Î¡Ë¹Ô°Ù¤ò¼õ¤±¤ë¿Í¤Ç¤¢¤ë¡£¡Ödepozo¡×¡Êͤê¶â¡Ë¡¢¡Ölegaco¡×¡Ê°ä£¡Ë¡¢¡Ösendo¡×¡ÊÁ÷ÉÕ¡Ë¡¢¡Ökonfidenco¡×¡ÊÂǤÁÌÀ¤±Ïáˡ¢¡Ödonaco¡×¡Ê£Ϳ¡Ë¡¢¡Ökoncesiono¡×¡ÊÆø¢¡Ë¡¢¡Öadjudiko¡×¡Êɽ¾´¡Ë¡¢¡Ökonfeso¡×¡Ê¹ðÇò¡Ë¡£¤³¤Î¹Ô°Ù¤Ë¤è¤Ã¤Æ¡¢¼ÂºÝ¤Ë¡¢¡Ödepozajo¡×¡Êͤê¶â¡Ë¡¢¡Ölegacajo¡×¡Ê°ä£ʪ¡Ë¡¢¡Ösendajo¡×¡ÊÅÁ¸À¡Ë¤Ê¤É¤Ë¤è¤Ã¤Æ³ÍÆÀ¤¹¤ë¿Í¡£
-atr-. — Ta sufixo, quik adoptita, trovesas en la Franca (-atre) ed en l'Italiana (-astro : verdastro, biancastro).
¡Ö-atr-¡×¡£¤³¤ÎÀÜÈø¼­¤Ï¡¢¤¹¤ß¤ä¤«¤ËºÎÍѤµ¤ì¤¿¤â¤Î¤Ç¡¢¥Õ¥é¥ó¥¹¸ì¡Ê-atre¡Ë¤È¥¤¥¿¥ê¥¢¸ì¡Ê-astro¡§¡Överdastro¡×¡Êɼå¡Ë¡¢¡Öbiancastro¡×¡ÊÇò¤Ã¤Ý¤¤¡Ë¡Ë¤ÎÃæ¤Ë¤¢¤ë¡£
Ol juntesas a nomala radiki por formacar adjektivi signifikanta : di la naturo di..., afina ad..., kelke simila a...
¤³¤ÎÀÜÈø¼­¤Ï¡¢¡Ö¡Á¤ÎÀ­¼Á¤Î¡×¡Ö¡Á¤ËÎà»÷¤·¤¿¡×¡Ö¡Á¤Ë¤¤¤¯¤é¤«»÷¤¿¡×¤È¤¤¤¦°ÕÌ£¤¹¤ë·ÁÍÆ»ì¤òºî¤ë¤¿¤á¤Ë¡¢Ì¾»ìŪ¸ìº¬¤ËÉÕ¤±¤ë¡£
Ex. : sponjatra fungo, ligno. Materio rezinoza, o plu juste rezinatra. Ta stono ne esas silexa ma nur silexatra. On vendis a vu ta texuro kom lana, on trompis vu : ol esas lanatra.
Î㡧¡Ösponjatra fungo, ligno¡×¡Ê³¤Ìʾõ¤Î¤­¤Î¤³¡¢ÌÚ¼Á¡Ë¡£¡ÖMaterio rezinoza¡×¡Ê¼ù»é¤Î¿¤¤ºàÎÁ¡Ë¡¢¤â¤Ã¤ÈÀµ¤·¤¯¸À¤¦¤È¡Örezinatra¡×¡Ê¼ù»é¾õ¤Î¡Ë¡×¤È¤¤¤¦¡£¡ÖOn vendis a vu ta texuro kom lana, on trompis vu : ol esas lanatra¡×¡Ê¿Í¤¬ÍÓÌÓÀ½¤À¤È¤½¤ÎÉÛÃϤò¤¢¤Ê¤¿¤ËÇä¤Ã¤¿¡£¤½¤Î¿Í¤Ï¤¢¤Ê¤¿¤òñÙ¤·¤¿¤Î¤À¡£¤½¤ì¤Ï¡¢¡Ölanatra¡×¡Ê¤½¤ì¤ÏÍÓÌӤ˻÷¤¿¤â¤Î¡¢ËÂÌӤǤ¢¤ë¡Ë
Saporo dolcatra (kelke, ma ne precize dolca); homo dolcacha (homo ne dolca vere, ma qua simulas doceso, por disimular sua nedolceso).
¡ÖSaporo dolcatra¡×¡Ê¤¤¤¯¤é¤«´Å¤¤¡¢Àµ³Î¤Ë´Å¤¤¤ï¤±¤Ç¤Ï¤Ê¤¤¡Ë¡¨¡Öhomo dolcacha¡×¡ÊËÜÅö¤ÏÍ¥¤·¤¤¿Í¤Ç¤Ï¤Ê¤¤¤¬¡¢¼«¤é¤¬Í¥¤·¤·¤¯¤Ê¤¤¤³¤³¤È¤ò±£¤·¡¢Í¥¤·¤¤¤Õ¤ê¤ò¤¹¤ë¿Í´Ö¡£
Quale on vidas per la komparo di ta du exempli, -atr tote ne havas la senco pejorativa; ica apartenas nur a la sufixo - ach.
¤³¤ÎÆó¤Ä¤ÎÎãʸ¤òÈæ³Ó¤·¤Æ¤ß¤ë¤È¡¢¡Ö-atr-¡×¤Ï·ÚÊÎŪ¤Ê°ÕÌ£¤òÁ´¤¯»ý¤Ã¤Æ¤¤¤Ê¤¤¡£¡Ê¸å¼Ô¤Ï¡ËÀÜÈø¼­¡Ö-ach¡×¤Ë°¤¹¤ë¡£
Kun radiko indikanta koloro, -atr- expresas koloro afina ad olta quan enuncas la radiko : redatra, blankatra, bluatra, verdatra, di koloro afina a redeso, blueso, verdeso.
¿§¤ò¼¨¤¹¸ìº¬¤òȼ¤¦¤È¡¢¡Ö-atr-¡×¤Ï¤½¤Î¸ìº¬¤¬¸øɽ¤¹¤ë¤â¤Î¤ËÎà»÷¤¹¤ë¿§¤òɽ¤¹¡£¡Öredatra¡×¡ÊÀ֤ߤòÂÓ¤Ó¤¿¡Ë¡¢¡Öblankatra¡×¡ÊÇòÌ£¤òÂÓ¤Ó¤¿¡Ë¡¢¡Öbluatra¡×¡ÊÀĤߤòÂÓ¤Ó¤¿¡Ë¡¢¡Överdatra¡×¡ÊÎФΤ褦¤Ê¿§¤òÂÓ¤Ó¤¿¡Ë¡¢¤³¤ì¤é¤ÏÀÖ¡¢¡ÊÇò¡Ë¡¢ÀÄ¡¢ÎФËÎà»÷¤·¤¿¿§¤Î¤³¤È¤Ç¤¢¤ë¡£
Per la diminutivo et on nur diminutas la koloro ed expresas altra nuanco dil ideo : on afirmas certeso pri la koloro (quon on ne agas per -atr-) ma on afirmas anke olua extrema febleso.
»Ø¾®¸ì¡Öet¡×¤òÍѤ¤¤ë¤È¡¢¤½¤Î¿§¡Ê¤ÎÅٹ礤¡Ë¤ò¸º¤é¤·¡¢¤½¤Î³µÇ°¤ÎÊ̤Υ˥奢¥ó¥¹¤òɽ¸½¤¹¤ë¡£¡§¡Ê¡Ö-atr-¡×¤ò»È¤ï¤Ê¤¤¤Ç¼¨¤¹¡Ë¤½¤Î¿§¤Ë¤Ä¤¤¤Æ¤Î³Î¼ÂÀ­¤ò¹ÎÄꤹ¤ë¤¬¡¢¤½¤Î¤«¼å¤µ¤â¤Þ¤¿¹ÎÄꤷ¤Æ¤¤¤ë¡£
En la vorti teknikala, ta sufixo darfas esar remplasata, segun la kazi, da la radiki -form, -simil, o dal sufixo teknikala -oid : metaloido, elipsoido konkoido, konoido, helicoido, e. c.
µ»½ÑŪ¤Êñ¸ì¤Ë¤ª¤¤¤Æ¡¢¤³¤ÎÀÜÈø¼­¤Ï¡¢¸ìº¬¡Ö-form¡×¤ä¡Ö-simil¡×¤¢¤ë¤¤¤Ïµ»½ÑŪÀÜÈø¼­¡Ö-oid¡×¤Ë¤è¤Ã¤ÆÃÖ¤­´¹¤¨¤é¤ì¤ë¾ì¹ç¤â¤¢¤ë¡£
-e-. — Ta sufixo korespondas a at (en rosata L.), a at (en rosato I.), a ad (en atigrado S.), a é (en rosé, tigré F.).
¡Ö-e-¡×¡£¤³¤ÎÀÜÈø¼­¤Ï¡Ê¥é¥Æ¥ó¸ì¤Î¡Örosata¡×¤ÎÃæ¤Î¡Ë¡Öat¡×¡¢¡Ê¥¤¥¿¥ê¥¢¸ì¤Î¡Örosato¡×¤ÎÃæ¤Î¡Ë¡Öat¡×¡¢¡Ê¥¹¥Ú¥¤¥ó¸ì¤Î¡Öatigrado¡×¤ÎÃæ¤Î¡Ë¡Öad¡×¡¢¡Ê¥Õ¥é¥ó¥¹¸ì¤Î¡Örosé¡×¡Ötigré¡×¤ÎÃæ¤Î¡Ë¡Öé¡×¤ËÉä¹ç¤¹¤ë¡£
Ol adoptesis per la decido 758 kun ica signifiko : qua havas la koloro od aspekto di...
¤³¤ÎÀÜÈø¼­¤Ï¡¢¡Ö¡Á¤Î¿§¡¢³°·Á¤ò»ý¤Ä¡×¤È¤¤¤¦°ÕÌ£¤ò»ý¤Ä¤â¤Î¤Ç¡¢·èÄê758¤ò¤â¤Ã¤ÆºÎÍѤµ¤ì¤¿¡£
Ex. : rozea = rozkolora; violea = violkolora; kastanea = kastankolora; oranjea = oranjokolora, cindrea, orea, arjentea, kuprea, plombea; tigrea, zebrea felo; cindreo, sangeo. Per ta sufixo ni sparas centi de tedanta vorti kompozita per -kolor(a) *23.
Îã¡Ë¡§¡Örozea¡×¡á¥Ð¥é¿§¤Î¡¨¡Öviolea¡×¡á»ç¿§¤Î¡¨¡Ökastanea¡×¡á·ª¿§¤Î¡¨¡Öoranjea¡×¡á¥ª¥ì¥ó¥¸¿§¤Î¡¨¡Öcindrea¡×¡á³¥¿§¤Î¡¨¡Öorea¡×¡Ê¶â¿§¤Î¡Ë¡¢¡Öarjentea¡×¡Ê¶ä¿§¤Î¡Ë¡¢¡Ökuprea¡×¡ÊƼ¿§¤Î¡Ë¡¢¡Öplombea¡×¡Ê±ô¿§¤Î¡Ë¡¢¡Ötigrea¡×¡ÊÆÒÌÏÍͤΡˡ¢¡Özebrea felo¡×¡Ê¥·¥Þ¥¦¥ÞÌÏÍͤγסˡ¢¡Öcindreo¡×¡Ê³¥¿§¡Ë¡¢¡Ösangeo¡×¡Ê·ì¤Î¿§¡Ë¡£¤³¤ÎÀÜÈø¼­¤ò»È¤¨¤Ð¡¢¡Ö-kolor(a)¡×¤ÈÁȤ߹ç¤ï¤»¤¿¿ôÉ´¤ÎÂà¶þ¤Êñ¸ì¤òÀáÌ󤹤롣
-ebl-. — Ta sufixo, internaciona en la formi abile, able, ibile, ible venas de la Latina abilis, ibilis.
¡Ö-ebl-¡×¡£¤³¤ÎÀÜÈø¼­¤Ï¡¢¥é¥Æ¥ó¸ì¤Î¡Öabilis¡×¡Öibilis¡×¤«¤é¤ÎͳÍè¤Î·ÁÂÖ¡Öabile¡×¡Öable¡×¡Öibile¡×¡Öible¡×¤Ç¹ñºÝŪ¤Ê¤â¤Î¤Ç¤¢¤ë¡£
Ol signifikas : qua povas esar ...ata : facebla, kredebla, lektebla, videbla = qua povas esar facata, kredata, lektata, vidata.
¤³¤ÎÀÜÈø¼­¤Ï¡¢¡Ö¡Á¤µ¤ìÆÀ¤ë¡×¤ò°ÕÌ£¤¹¤ë¡£¡Öfacebla¡×¡Ê¼Â¸½²Äǽ¤Ê¡Ë¡¢¡Ökredebla¡×¡Ê¿®¤¸¤é¤ì¤ë¡Ë¡¢¡Ölektebla¡×¡ÊÆɤߤ䤹¤¤¡Ë¡¢¡Övidebla¡×¡Ê¸«¤ä¤¹¤¤¡Ë¡£
Do lu havas senco nature pasiva, quo explikas ke lua komplemento sempre postulas da : videbla da omni, kredebla da nulu.
¤·¤¿¤¬¤Ã¤Æ¡¢¤³¤ì¤ÏÅöÁ³¡¢¡Ê¾ï¤ËÊä¸ì¤¬¡Öda¡×¤òÍ׵᤹¤ë¡Ë¼õưŪ¤Ê°ÕÌ£¤ò»ý¤Ä¡£¡Övidebla da omni¡×¡Ê¤ß¤ó¤Ê¤¬¸«¤ë¤³¤È¤¬¤Ç¤­¤ë¡Ë¡¢¡Ökredebla da nulu¡×¡Êï¤â¿®¤¸¤ë¤³¤È¤¬½ÐÍè¤Ê¤¤¡Ë
La linguo Angla inspiris (per la fonetismo) la formo -ebl, meza inter -abl e -ibl.
±Ñ¸ì¤Ï¡¢¡Êɽ²»¼çµÁ¤Ç¡Ë¡Ö-abl¡×¤È¡Ö-ibl¡×¤ÎÃæ´ÖŪ¤Ê·ÁÂÖ¡Ö-ebl¡×¤òÃåÁÛ¤·¤¿¡£
L'adjektivi quin ta sufixo formacas darfas esar substantivigata nemediate : trompeblo = homo trompebla; manjebli = nutrivi (F. comestibles) kozi manjebla; kombusteblo = materio (ligno, karbono) qui povas esar kombustata.
ÀÜÈø¼­¤¬ºî¤ë·ÁÍÆ»ì¤Ï¡¢Ä¾ÀÜŪ¤Ë̾»ì²½¤·ÆÀ¤ë¡£¡§¡Ötrompeblo¡×¡á¡Öhomo trompebla¡×¡ÊñÙ¤µ¤ì¤ë¿Í¡Ë¡¨¡Ömanjebli¡×¡á¡Önutrivi (¡Öcomestibles¡×Ê©¸ì) kozi manjebla¡×¡Ê¿©ÎÁÉÊ¡Ë¡¨¡Ökombusteblo¡×¡ádz¤ä¤µ¤ì¤ëºàÌÚ¤äú¡ÊdzÎÁ¡Ë
Kun -eso ta sufixo expresas la qualeso abstraktita : videbleso, kredebleso, e kun ajo lu donas substantivi konkreta : videblaji, kredeblajo.
¤³¤ÎÀÜÈø¼­¤Ï¡Ö-eso¡×¤òȼ¤¦¤È¡¢Ãê¾Ý²½¤µ¤ì¤¿À­¼Á¤òɽ¤¹¡£¡§¡Övidebleso¡×¡Ê²Ä»ëÀ­¡Ë¡¢¡Ökredebleso¡×¡Ê¿®ÍêÀ­¡Ë¡£¤Þ¤¿¡Öajo¡×¤òȼ¤¦¤È¡¢¶ñÂÎŪ¤Ê̾»ì¤Ë¤Ê¤ë¡£¡§¡Övideblaji¡×¡Ê²Ä»ë¤Ç¤­¤ë¤â¤Î¡Ë¡¢¡Ökredeblajo¡×¡Ê¿®¤¸¤é¤ì¤ë¤â¤Î¡Ë¡£
Ne konfundez ta sufixo, indikanta nur posibleso, a la sufixo -end- indikanta obligo o musto, ed a - ind- indikanta merito. Ex. : omna kozi dicebla ne esas dicenda, nek dicinda.
²ÄǽÀ­¤À¤±¤ò¼¨¤·¤Æ¤¤¤ë¡¢¤³¤ÎÀÜÈø¼­¤ò¡¢µÁ̳¤äɬÍ×À­¤ò¼¨¤·¤Æ¤¤¤ëÀÜÈø¼­¡Ö-end-¡×¤ä¡¢²ÁÃͤò¼¨¤·¤Æ¤¤¤ëÀÜÈø¼­¡Ö-ind-¡×¤È¡¢º®Æ±¤·¤Æ¤Ï¤¤¤±¤Ê¤¤¡£ Îã¡Ë¡§¡Öomna kozi dicebla ne esas dicenda, nek dicinda¡×¡Êȯ¸À¤µ¤ìÆÀ¤ëÁ´¤Æ¤Î¤³¤È¤Ï¡¢¸À¤¦¤Ù¤­¤Ç¤â¤Ê¤¯¡¢¸À¤¦²ÁÃͤâ¤Ê¤¤¡Ë
La sufixo -ebl- ne darfas uzesar kom radiko o plu juste vorto izolita. Uzez do nur posibla (qua povas eventar o facesar) e posible (en maniero posibla) *24.
ÀÜÈø¼­¡Ö-ebl-¡×¤Ï¡¢¸ìº¬¤äÆÈΩ¤·¤¿Ã±¸ì¤È¤·¤Æ¤Ï»È¤ï¤ì¤ë¤³¤È¤Ï¤Ê¤¤¡£¤·¤¿¤¬¤Ã¤Æ¡¢¡Öposibla¡×¡Ê²Äǽ¤Ê¡Ë¡¢¡Öposible¡×¡Ê¤ª¤½¤é¤¯¡¢¤¿¤Ö¤ó¡Ë¤À¤±¤ò»È¤¤¤Ê¤µ¤¤¡£
Posiblo = to quo esas posibla : Kad vu forsan opinionus ke la homo povus transirar la limiti dil posiblo? *25(25).
¡Öposiblo¡×¡á²Äǽ¤Ê¤³¤È¡£¡§¡ÖKad vu forsan opinionus ke la homo povus transirar la limiti dil posiblo?¡×¡Ê¿Í´Ö¤Ï²ÄǽÀ­¤Î¸Â³¦¤ò±Û¤¨¤ë¤³¤È¤¬¤Ç¤­¤ë¤È¤¤¤¦¤Î¤Ï¤ª¤½¤é¤¯¡¢¤¢¤Ê¤¿¤Î°Õ¸«¤Ç¤¹¤«¡©¡Ë