Bona lingvoを読む（エスペラント）

Sistemo, en kiu konceptoj estas kontrastigataj multe pli ol ili inkluziviĝas, havas duan malavantaĝon por interkultura lingva komunikilo, nome, ke ĝi malhelpas plenan akcepton de la deriva kaj kunmeta vortfarado. Se brakseĝo ne estas seĝo, aperas stulte nomi ĝin uzante la radikon seĝ plus iun precizigan elementon. Tio sentiĝas kiel lama rimedo, kiel konfeso pri malriĉeco, kiun oni iel provas kompensi. Tiu aliro al la lingvo tute kontraŭas la solvon al la dikvortara problemo, kiun Zamenhof kortuŝe priskribis en sia letero al Borovko: esprimi kompleksajn konceptojn per kombino de limigita nombro da eroj.

概念が内包されるよりも多く対照される体系は、異文化の言語コミュニケーションのために二つの欠陥をもっています。いわゆる、派生と合成による造語の完全な受け入れを妨げているのです。もし肘掛け椅子が椅子でないならば、愚かにも語根「seĝ」＋「ある明確な要素」を使って名付けるようなことがおきてしまいます。それは、釣り合いの取れていない方法のように、また、貧しさについての言い訳のように、感じられます。それをどうにか理解しようとするものです。この言語に対するアプローチは分厚くなる単語問題への解決法にまったく逆行しているのです。ザメンホフは感動的にブロヴォック宛の手紙の中で「構成要素による限られた数の組み合わせを用いて、完全な概念を表すもの」と、述べているものです。

Kiel ni vidis, la franca maniero kompreni la lingvon favoras pedantecon. Lingva pedanto emas malfidi la ĝeneralajn helpojn al komuniko, kiuj estas la kunteksto, la situacio, eventuale la gestoj. Li ne akceptas, ke, se natura konsento formiĝas pri la signifo de kombinaĵo, komunikado perfekte disvolviĝas. Al li ne sufiĉas, ke la kunmetitaj eroj elvoku la koncepton, li volas, ke ili difinu ĝin. (Temas pri la malfido de la maldekstra duoncerbo al la dekstra). Tiu sama bezono pri pedanta difino forturnigas de la simpla uzo de simplaj vortoj en situacioj, kiam neniu dubsenceco eblas.

すでに見てきたように、フランス的な言語理解の方法は、杓子定規な態度を好んでいるのです。言語学者ぶる人は、コミュニケーションへの一般的な補助方法（文脈であったり、状況であったり、場合によって、ジェスチャー）を信頼しない向きがあります。組み合わせの意味について自然に容認されれば、コミュニケーションは完全に展開されるということを、彼らは受け入れません。合成された要素が概念を呼び起こすことは、彼らには十分でないのであり、彼らは、それを定義したいのです。（テーマになっているのは、右脳に対する左脳の不信感）。学者ぶって定義をすることが必要だとすることは、何の曖昧性もない時に、状況の中で単純な単語を単純に使うことから顔をそむけるものです。

Tipa ekzemplo pri ĉi-lasta fenomeno estas la kutimo, enkondukita de la francoj, anstataŭigi bona per bongusta, kiam temas pri manĝaĵo aŭ trinkaĵo, eĉ kiam la kunteksto igas ĉion absolute klara. Mi plurfoje ĉeestis jenan scenon inter francaj esperantistoj. Iu ekmanĝas frukton, apudulo demandas: “ĉu ĝi estas bona?” kaj sperta esperantisto korektas tiun dirante: “oni ne diras bona, sed bongusta tiaokaze”. Nu, en multegaj lingvoj, oni tiam simple diras “bona”. Estas vere, ke la koncepto “bona” estas tiel vasta, ke ĝi povas rilati al ĉiaspecaj sferoj, sed la necesan precizigon alportas la situacio. La maniero rigardi, la tono, la fakto, ke unu ĵus ekmanĝis kaj la alia ne, ĉio ĉi precizigas, ke bona ne signifas ĉi-kadre “morale bona”, “socie bona”, “bona por la sano”, “teknike bona”, “bonkora” aŭ “bona” laŭ iu alia kriterio. Cetere, bona inkluzivas bongusta.

この現象の典型的な例は、フランス人によって導入された慣習です。それは、食べ物や飲み物が取り上げられている時に、文脈がすべてを無条件に明らかにしている時でさえも、「bona」の代わりに「bongusta」を使うものです。私は、フランスのエスペラントたちの中で、何度もそのような場面に同席していました。誰かが果物を食べ始めて、そばにいた人が「ĉu ĝi estas bona?」（それはいいかな？）と質問をしました。すると、熟練のエスペランティストはこんなこと言って訂正したのです、「この場合は、『bona』じゃなくて『bongusta』だよ」。さて、多くの諸言語では、この時は単純に「良い」と言います。「bona」という概念はあらゆる種類の範囲に関わるほど広いものですが、その状況が必要で正確な説明をもたらします。眺める様子や、話しぶりや、一人がまさに食べようとする事実（それ以外ではない）、このすべてが次ようなことを正確に説明しています。すなわち、「bona」が意味することは、「morale bona」（道徳的に良い）、「socie bona」（社会的に良い）、「bona por la sano」（健康のために良い）、「teknike bona」（技術的に良い）、「bonkora」（親切な）、あるいは判断の他の基準に従う「bona」（良い）という枠内にあります。その上、「bona」は「bongusta」を包含しているのです。