Mia intereso pri lingvoj sendube fontas el mia junaĝa malkovro de esperanto, kiu okazis jene. Mi estis naŭjara, kiam trafis en miajn manojn multlingva presita papereto, kiu akompanis tiuepoke (1939, 1940) filmojn produktatajn de la firmao Gevaert.

私は、言語に関心をもったのは、間違いなく、幼い時にエスペラントを”見つけた”ことから始まっています。次のようなことがありました。私が９歳の時、ゲバルト商会がその当時（１９３９，１９４０年）に制作した映画のパンフレット（多言語）を手に入れたのです。

firmao

商会

produkti

［他］製作する

akompani

［他］同伴する

---

Ĝi entenis du partojn; la dua titoliĝis Garantio kaj pri la unua mi memoras nur, ke ĝi komenciĝis per la vorto Senpaga. Tiu vorto kvazaŭ hipnotigis min, tiom ĝi malsimilis al sia traduko en la aliaj lingvoj.

それは２部に分かれおり、後者の方は「保証」というタイトルで、前者の方は「senpaga」という単語で始まっていることだけ覚えています。他の言語では感じられなかったほどに、私は、この単語のせいで、催眠術にかかったようでした。

enteni

［他］（中に）含んでいる;内容としている

hipnotigi

［他］催眠術にかける

---

Kaj jen fulme ekkompreno ekbrilis en mi: en mia loka dialekto, ja, /sẽ/ signifas “sen” kaj /pají/ “pagi”. Ke en tiu lingvo kun la stranga nomo (stranga per tio, ke ĝi elvokis nek landon nek popolon) la franca gratuit esprimiĝas per unu vorto kunmetita el la ideoj “sen” kaj “pagi”, tio estis pli ol mirinda: admirinda. Tiusekunde mi enamiĝis al la lingvo. Kaj mi decidis, ke iam mi scios ĝin.

私の中でピンとくるものがありました。私の地方の方言では、/sẽ/という発音は「sen＝ない」を意味し、/pají/は「pagi＝支払う」を意味します。国の名前でも民族の名前でもない奇妙な名称をもったこの言語では、フランス語の「gratuit ＝無料」を「ない」と「支払う」という概念を組み合わせたひとつの単語で表現しています。このことは、もっと不思議で、敬服すべきものでした。この瞬間、私はこの言語の虜になりました。そしていつかこの言葉を勉強しようと決意したものでした。

dialekto	方言	fulme	きらりと	elvoki	［他］呼び出す,呼び起こす
mirinda	不思議な	admirinda	敬服すべき	tiusekunde	その瞬間
enamiĝi	［自］好きになる

---

Dum du jaroj mi provis trovi manieron lerni la miraklan lingvon, sed vane. Mi trovis en la granda franca vortaro Larousse mallongan klarigon indikantan la funkcion de ĉiu finaĵo, kaj per ĝi mi analizis mian Gevaert-dokumenton, pli kaj pli admire, sed ankaŭ pli kaj pli malĝoja pri la nepovo lerni plu. Unu el miaj onkloj estis siatempe esperantisto kaj ankoraŭ havis librojn pri la lingvo, sed li loĝis malproksime kaj pri lia iama aparteno al la movado mi eksciis nur post pluraj jaroj.

二年の間、私はこの奇跡の言語を学習する方法を探そうとしたのですが、無駄でした。フランス語の大きな辞典「ラルース」の中で、それぞれの語尾の役割を示している短い説明を見つけて、私は、このゲバルト文書を分析するとだんだんとすごいと思う気持ちがになってきましたが、さらに学習することができないので、しだいに悲しくもなりました。当時、私の叔父の一人がエスペランティストであり、その関係の本も持っていたのですが、遠くに住んでおり、彼がその運動に所属していたことも数年後に知り得たことでした。

dokumento

文書,資料

siatempe

その当時

---

Fakte, min helpis hazardo. En iu subtegmento, amiko trovis malnovan volumon, kiu estis bindita kolekto de revuo porknaba el la jaroj 20-aj. En ĉiu numero troviĝis esperanto-leciono. Avide mi ĵetis min sur ĝin. Post eble tri monatoj mi legis la lastan tekston, kiun mi plene komprenis. Kvankam mi neniam uzis la lingvon aktive, escepte por fari la ekzercojn, mi havis la senton, ke mi nun posedas ĝin. Eble miaj subjektivaj starpunktoj pri la lingvo devenas de tio, ke el tiu iluzio mi neniam resaniĝis. Estis infaneca reago: la fakto, ke mi atingis la lastan lecionon, signifis por mi, ke mia studo nun estas kompleta.

実際は、偶然が私を助けてくれたました。屋根裏部屋で、友だちが１９２０年代からの子供用雑誌を集めた綴じ本を見つけました。それぞれの雑誌の号の中には、エスペラント講座がありました。私はむさぶるようにその本を読みました。約３ヶ月後に最後のテキストを読み終えて完全に理解したのです。私は練習問題をすることを除いては積極的にエスペラントを使うことはしなかったけれども、それは自分のものになったと感じは得ていました。おそらく私のエスペラントに対する主観的な観点は、この幻想から抜け出ることがなかったことから由来しています。私が最後まで講座をやり終えたという事実は私にとって、「自分の学習はこれで完璧だ」と意味したもので、子供らしい反応だったのです。

subtegmento	屋根裏部屋	porknaba	子供用の	revuo	専門雑誌
bindita	本綴じの	avide	むさぶるように	iluzio	幻想

---

Iusence, ĝi montriĝis kompleta: mi povis per ĝi esprimi ion ajn. La radikaro, kiun mi disponis, estis limigita. Sed la ebloj kombini, kiujn la strukturoj de la lingvo al mi havigis, estis tiel vastaj, ke mi ne devis peni multe por trovi solvon al ĉiuj esprimproblemoj. Mi bedaŭrinde ne memoras verajn ekzemplojn, sed la sistemo estis jena: se mi bezonis vorton por la koncepto “imagu al vi” kaj tiu ne troviĝis en mia vortprovizo, neniam mi pensus, ke mi povus enkonduki novan radikon, mi provis esprimi la ideon per la haveblaj elementoj. Mi do diris, ekzemple, bildigu al vi aŭ prezentu al vi. Se mankis la vorto “traduki”, mi diris translingvigi aŭ alilingvigi aŭ uzis formon kiel esperantigi, elangligi, k.s. Fakte, kiel dirite, la du menciitaj radikoj troviĝis en mia vortareto, sed mi tamen uzis ankaŭ la sinonimojn, kiujn mi elpensis, ĉar ĝuste la fekundeco de la vortfara sistemo estis por mi plej dankoveka donaco, senkompare ĝojdona.

ある意味、それは完璧でした。すわなち、それを使って私はどんなものも表現することが出来ました。自由に使える語根は限られていました。しかし、言語の構造が私にもたらした組み合わせの能力は、とても広範囲で、あらる表現問題に対する解答を見つけるために、多く考える必要はありませんでした。残念なことに本当の例は思えていないのですが、そのシステムは次のようなものでした。もし、「あなたに想像させなさい」という概念のために単語が必要でありながら、それが自分の使える語彙にないならば、わたしは新しい語根を導入することは決して考えずに、使うことができる要素を使って、その概念を表現しようとしていました。例えば、「bildigu al vi＝あなたに対して形に表わせ」とか「prezentu al vi＝あなたに説明しろ」と言いました。もし「traduki＝翻訳する」という単語がなければ、「translingvigi＝言語を超える」とか「alilingvigi＝他の言語にする」と言いましたし、また「esperantigi＝エスペラントにする」とか「elangligi＝英語から訳出する」などという形を使いました。実際に、どのように言っても、ふたつの言及された語根は自分の単語帳の中で見つかりましたが、しかし、自分が考えだした同義語もまた使いました。なぜなら、この造語システムの多産性はまさしく私にとって、もっともありがたく、比較しようのないほどの喜ばしい贈り物でした。

disponi

自由に使う

sinonimo

同義語

fekundeco

繁殖力,多産性

---

Tiutempe, mi ne sciis, ke ekzistas esperantistoj. La plenkreskuloj, kiujn mi demandis pri la verko de Zamenhof, respondis, ke temas pri fiaskinta projekto, aŭ pri speco de eksperimenta lingvo, kiun neniu iam ajn parolis.

その当時、私はエスペランティストが存在するなどとは知りませんでした。ザメンホフの著作について質問に答えてくれた大人たちは、大失敗した言語だとか、いつしか誰も話さなくなった実験言語だとか言っていました。

fiaskinta

大失敗した

eksperimenta

実験の

---

Negrave. Mi tiom enamiĝis al ĝi, ke ĝi fariĝis la lingvo plej uzata en mia pensado. Kiam mi estis sola, mi parolis per ĝi laŭtvoĉe, por frandi ĝiajn sonojn, kaj probable ankaŭ por la plezuro konstati, kiel kontentige vortoj surprize trafaj spontane formiĝas en mi. Mi ne serĉis tiujn vortojn. Mi nur havis penson, kaj eldirante ĝin, mi mire rimarkis ian novkombinon, kiun mi trovis plaĉa kaj esprima. Kun ĉiu tago kreskis mia admiro al la lingvo. Mi uzis ĝin por verki taglibron, en kiu lokiĝis ankaŭ multaj kantoj kaj poemoj.

そんなことは重要ではありません。エスペラントが自分の思考の中で最も使われる言語になるほど、私はエスペラントに、はまっていました。一人でいる時、その音を味わうために、声を張り上げてエスペラントを話しました。自分の中でひとりでに的確な発音ができたりするのはなんと満足のいくことでしょうか。私は単語を調べませんでした。私には思考しかありませんでしたし、言葉に出しながら、私は不思議にも、気持ちがよく、表現力のある新しい組み合わせについて気がついたものでした。この言語に対する尊敬の念が毎日、大きくなっていきました。私は多くの歌や詩が散りばめられた日記をつけるためにエスペラントを使いました。

laŭtvoĉe	声をはりあげて	frandi	味わう	kontentige	満足に
spontane	自発的に,ひとりでに	surprize	不意に	trafa	的確な

---

Post iu tempo, unu el miaj fratoj lernis la lingvon, kaj, ĉar la cirkonstancoj apartigis nin dum unu jaro, ĝi iĝis tiutempe nia letera komunikilo. Ĝi rolis por ni kiel sekreta lingvo. Perfekte taŭga.

ある時から私の兄弟のひとりがエスペラントを学び出したのです。周囲の状況のために、私たちは一年の間、別々に暮らすようになったからで、その当時、エスペラントが私たちの手紙の交流ツールになったのです。私たちにとってエスペラントは秘密の言語の役割を果たしてくれました。なんとピッタリの道具だったことでしょう。

komunikilo

伝達手段

cirkonstanco

周囲の事情、状況

---

Kaj jen, kiam mi estis 15-jara, sekve al du hazardoj, kiujn detaligi estus tro tede, mi ekkonis la esperanto-movadon. Mi estis ege ĝoja ekscii, ke mia frato kaj mi ne estas soluloj, ke ankaŭ aliaj homoj admiras la zamenhofan mirindaĵon, kaj aktive uzas ĝin. Ve! La unua renkonto estis katastrofa. Mi defalis de plej alte. El la vundo (la traŭmo, se vi preferas fakĵargoni), kiun mi travivis tiufoje, mi neniam resaniĝis. Tiuj franclingvanoj parolis ne tre flue, multaj eĉ preskaŭ balbute, pro nebona regado de la lingvo, kaj ili uzis, kun terura lastsilaba akcentado, ĉiaspecajn vortojn, kiujn – laŭ mia impreso – ili simple ĉerpis el aliaj lingvoj, ĉefe el la franca, maskante la fremdecon per esperantaj finaĵoj.

１５歳の時に、詳しく説明するのはうんざりですが、２つの偶然によって、私は、エスペラント運動というものを知るに至ったのです。兄弟と私が孤独ではなく、他の人たちもまたザメンホフの驚異に敬意を持ち、積極的に使っていることを知ってとても嬉しかった。ああ！最初の出会いは悲惨でした。高みから転げ落ちたのです。その時に体験した傷（もし専門語を好むならば外傷とでもいいましょうか）から私は立ち直ることができませんでした。そのフランス語を話す人たちは流暢に話せなかったし、その言語（エスペラント）を使いこなせなかったため、ほどんどの人たちはどもっていたのです。かれらはひどい最終音節のアクセントであらゆる単語を使っていました。私の印象によれば、その単語は、他の言語、おもにフランス語から取り込んだだけのもので、エスペラントの語尾を使って、よそよそしさを隠していたのです。

teda	うんざりするような	solulo	孤独の人	mirindaĵo	驚異、不思議なもの
katastrofa	悲惨な	vundo	傷	traŭmo	外傷
fakĵargoni	専門語で話す

---

Eble jam okazis al vi, ke en malnova urbo vi ege ŝatis placon, ĉar ĝin ame kaj arte aranĝis, antaŭ longe, homoj plej talentaj, kaj jen vi revenas post iom longa restado alilande, antaŭĝojas la revidon kaj ... ĉio estas fuŝita. La harmonion de la loko oni mortbatis: malaperis la malnovaj tilioj, kiuj ornamis ĝin kaj plaĉe bonodoris, staras nun moderna alta konstruaĵo, kiu fuŝas la tutan etoson, oni forprenis la antikvan fontanon por fari spacon por la aŭtoj, unuvorte, oni multrilate difektis ion plej karan al via koro. Sakrilegio!, vi diras al vi, amare.

おそらくこんなことが、あったかもしれません。すなわち…古い街の中にあなたがとても好きだった広場がありました。それはもうずいぶん以前にとても才能ある人たちが愛し芸術的に作り上げたものだったからです。あなたは他の国に長く滞在した後に、その場所との再会を楽しみに、戻ってみると…そのすべてが台無しになっていたのです。場所の調和というものを打ち壊してしまっていたのです。広場を彩り、お気に入りの良い匂いがする菩提樹の老木は、消えてしまって、全体の雰囲気を台無しにした近代的な建築物が、今は立っているのです。駐車場をつくるために古い噴水を取り去ってしまったのです。一言で言えば、人々は、多くの関係性の中で、あなたのもっとも大切な何かを傷つけてしまったのです。「冒涜だ！」とあなたは苦い思いで、つぶやくのです。

fuŝi

台なしにする

sakrilegio

（聖物・聖所に対する意図的な）冒涜（ぼうとく）

amare

苦く

---

Tian senton mi havis, renkontante miajn unuajn esperantistojn. Ili difektis ion, kio estis sankta. Ili ne konsciis la belecon. Pri la fekundeco de la genia sistemo, ili ŝajne havis neniun ideon. Kaj la lingvon ili tiom komplikis al si, ke ili ne povis uzi ĝin flue. Mi sentis min perfidita.

エスペランティストたちと初めて会って、私はそんな感情を持ってしまいました。彼らは聖なるものを台無しにしたのです。彼らは、美しさというものを意識していませんでした。おそらく天才的なシステムの（語彙の）繁殖性という考えがないのです。彼らは、エスペラントをすらすらと話せないほどに複雑にしてしまいました。裏切られたと思いました。

perfidi

裏切る,背く

---

Sed samtempe mi eksciis, ke esperanto uziĝas tutmonde. Jes, eĉ en Japanio kaj Ĉinio, eĉ en Orienta Eŭropo, eĉ en Sudameriko. Resti sola kun mia riĉa, flua, sed bazvorta lingvo estus stulte. Por la kontaktoj mi do rezignacie akceptis (iom) ŝanĝi mian lingvaĵon. Baldaŭ mi korespondis kun diverslandaj esperantistoj, i.a. knaboj el orienta Azio, samaĝaj kiel mi, kun kiuj mi interŝanĝis plej interesajn leterojn. Kaj jen dua surprizo: iliaj leteroj, kvankam ne plene laŭnormaj gramatike, estis en la sama lingvo, kiun mi sola, aŭ kun mia frato, praktikis dum tri jaroj! Ni povis tuŝi ĉiajn temojn, kaj perfekte interkompreniĝis. Ni intersendis ŝercojn kaj poemojn, kaj por tio ne necesis dikaj vortaroj. Mi retrovis plezure la bonan lingvon, kiun mi tiom amis ...

同時に私はエスペラントは世界中で使われているんだ、ということを知りました。そうです。日本や中国、東欧や南米でもです。ペラペラと出てきて話せるけれども基本的な語彙での言語をそのままにするのは、愚かなことかもしれません。交流するために、私の言語の使い方を（少し）あきらめて変えることを承諾してしまったのです。すぐに、私は様々な国のエスペランティストたちと文通しました。中でも、東アジアの私と同年齢の子どもたちとは、本当に面白い手紙を交換しました。そして、二番目に驚かされたのは、彼らの手紙です。文法的に完全なわけではないけれども、私独自に兄と共に３年間、実際に使っていたものと同じ使い方だったことでした。私たちは、すべてのテーマについて言及することができ、しかも完全に理解できたのです。私たちはジョークやポエムをやりとりしました。そのために分厚い辞書も必要ありませんでした。私は、あのように愛していた良い言語（エスペラント）を喜びの中で取り戻したのです。

stulte

愚鈍な

rezignacie

あきらめきって

---