Kial esperanto plu ekzistas, kvankam ĝi historie havis pli da ŝancoj morti ol vivi (vd tiurilate mian ĉe-uneskan paroladon Veti pri esperanto, reproduktitan en Esperanto, 1987, januaro)? Ĉar konstante venis kaj plu venas al ĝi homoj, kiuj ĝin tiom admiras kaj amas, ke ili dediĉas al ĝia disflorado gigantan energion. Indas demandi sin, kio, en ĝi, tiagrade logas.

エスペラントは歴史的に生き延びる機会よりも滅びる危険性の多かったにも関わらず、なぜエスペラントは存在し続けているのでしょうか？（参照：私のユネスコでの演説「 Veti pri esperanto, reproduktitan en Esperanto【１９８７年１月】」） それは、普及や繁栄に大きなエネルギーをささげてるほどにエスペラントに入れ込んでいる人たちが、エスペラントに到達し、また現在も変わらずにエスペラントに行き着いているからです。エスペラントの何がそれほどに魅惑しているのかを、自問して見る価値はありそうです。

ŝanco

機会

dediĉi

捧げる

logi

（心を）引き付ける

「Kial esperanto plu ekzistas, kvankam ĝi historie havis pli da ŝancoj morti ol vivi」について、多言語翻訳サイト「Tatoeba」で、「Demandindas kial esperanto ankoraŭ ekzistas, kvankam en sia historio ĝi renkontis ja pli da mortoriskoj ol da vivoŝancoj?」と言い換えていたのを参考にした。
クロード・ピロンのユネスコでの演説については、調査中。英文の「Betting on Esperanto」 がある。

Mi estas konvinkita, ke la ĉefa faktoro estas la natura fekundeco de la sistemo. Simplegaj rimedoj produktas nekredeble altan esprimpovon. La lingvo rapide sentiĝas riĉa; fakte, jam post nur kelkaj lecionoj, la lernantoj spertas ion neatenditan, kaj entuziasmigan: ili kapablas kompreni kaj formi belajn, amuzajn aŭ trafajn esprimojn, kiujn ili ne povas facile vortigi en sia propra lingvo.

主な要因は、この体系の生まれつきの多産性であると、私は納得しています。とても単純な方式が、おどろくほど高度な表現力を生み出しているのです。この言語は即時に豊かさを感じられます。実際にわずか数回の講座を受けただけで、学習者は思いがけない、そして熱中させる体験をします。自国語ではたやすく言い表せないような、素晴らしく楽しく、的を得た表現を理解して作ることができるのです。

entuziasmiga

夢中にさせる

---

Krome, ili sentas sin respektataj. Aliaj fremdlingvoj abundas je arbitraj reguloj, kiuj estas kvazaŭ la kapricaj decidoj de diktatoro elpensinta pli malpli sadisman manieron omaĝi al lia potenco. Nenio simila trafas ilin en esperanto.

そのうえ、彼らは尊重されていると感じています。他の諸外国語には勝手気ままな規則が豊富にあるわけで、その規則は、まるで独裁者の移り気な決断のように、自らの権威に忠誠を誓うおおよそサディズム的な方法を考えだしていたのです。エスペラントでは、そんな規則には行き当たりません。

arbitra

勝手気ままな

kaprica

移り気な

omaĝi

忠誠を誓う

sadismo

サディズム

---

La plej bona metodo sentigi sian potencon ja estas devigi la malsuperulon fari ion sensencan, kion li faras nur, ĉar li ne povas eskapi. Se mastro devigas sklavon rampi kaj leki liajn piedojn, tio estas maniero proklami al la vidantoj, kaj al la sklavo mem: “Rigardu, kiel potenca mi estas!” La sklavo enkore furiozas, la ĉeestantoj sentas egan timon kaj malamon, sed neniu povas fari ion ajn: la mastro superfortas.

自らの威厳を感じさせる最も良い方法は、下にいるものに対して意味もないことを行わせることですが、彼はそれをただ行うだけで、逃れることができないのです。もし主人が奴隷に対して這いつくばって自分の足を舐めるように強制しようとすれば、現場で見ている者たちやその奴隷に対して、このように宣言するのです。「私を権威あるものと見なしなさい」と。その奴隷は腹の底から怒り狂い、現場にいる人たちもひどい恐怖と憎しみを感じますが、誰一人として何もできず、その主人は彼らを圧倒するのです。

furiozi

怒り狂う

superforti

圧倒する

---

Nu, kiam mi parolas angle, mi devas, por esprimi tiel simplan ideon kiel ‘la infanoj povos ...’, obei la arbitrajn kapricojn de lingva diktatoro. Se ni konsiderus nur la elementojn necesajn por interkompreniĝi, mi povus apliki la normalajn regulojn de la lingvo kaj diri the childs will can. Sed la anglalingvaj nacioj sukcesas devigi min sekvi arbitrajn sensencaĵojn, kiuj kontribuas nenion al glata komunikado, sed multon al malegaleco inter ni. Mi ne rajtas apliki la normalan manieron formi pluralon per aldono de -s. Mi devas diri children. Kial? La respondo al tio – kiel scias ĉiu lingvoinstruisto, ĉar infanoj estas konsekvencaj kaj malfacile kredas je sensencaj reguloj, do ili demandas: kial? – povas esti nur: “ĉar estas tiel”, alivorte: ne estas racia kaŭzo, nur ke tiu gento trudas al ni siajn absurdajn kutimojn. Krome, kvankam la normala vorto signifanta ‘povi’ estas can, kaj la normala maniero uzi verbon os-tempe estas meti antaŭ ĝin la vorton will, mi ne rajtas ĉi-kaze agi konsekvence, normale, mi devas uzi alian verbon, ĉar can, ‘povi’, ne havas os-tempon en la angla. Mi devos serĉi alian vojon kaj uzi ekzemple esprimon kiel will be able to.

ところで、私は英語を話すとき、「子どもたちが…できるだろう」という単純な概念を表現するために、言語独裁者の勝手気ままな移り気に従わなければならないのです。もし、相互理解のために必要な要素だけを考えたならば、英語の一般的な規則を適用して「the childs will can」と言えたかもしれません。しかし、英語民族らは、滑らかなコミュニケーションにはなんにも役立たたず、私たちの中で不平等を生み出している勝手気ままでナンセンスなものに、私を上手に従わせているのです。私は、「-s」を加えて複数形をつくる方法を適用してはいけません。「 children」と言わなければならないんですよ。何故でしょうか？言語教師なら誰でも知っていることですが、子どもたちは一途な性質を持っており、無意味なことを信じにくいのです。子どもたちは「なぜ、そうなの？」と聞いてくるでしょう。おそらく「そうだからだよ」としか言えないかもしれません。言い換えれば、筋の通った理由なんてないんです。その（英語）部族が自らの馬鹿げた慣習を私たちに押し付けているだけです。そのうえ、「できる」という意味の単語は「can」であり、しかも未来形で動詞を使う普通の方式は「will」という単語をその前に置くというものであるにもかかわらず、この場合に私はそのようにできるはずもなく、別の単語を使わなければなりません。なぜなら英語で「can」は未来形を持っていないからです。わたしは別の単語を探して、例えば「will be able to」というような表現を使わなければならないでしょう。

trudi

押し付ける

---

Nur ĉar la popoloj ne kuraĝas fronti la veron, ili ne rimarkas, ke obei tiajn absurdaĵojn ĉe internacia komunikado estas sklavi antaŭ mastro, kies piedon oni iras leki, se li tion ordonas. Ke mi prenis ekzemplon el la angla, havas neniun specialan signifon. Kiam la franca estis internacia komunikilo, la situacio perfekte similis, kaj ĝi similus, kia ajn la etna lingvo interpopole uzata.

その人たちは真実と向き合う勇気がないので、国際的なコミュニケーション上でそんな馬鹿げたことに従うことが、足をなめろと命令されたなら、その主人の足を舐めるように奴隷として仕えるようなものだと、気づきもしないのです。英語からの実例を取り上げたことについては、特別な意味はまったくありません。フランス語が国際的なコミュニケーション言語だった時も、状況は全く似かよっていたし、諸民族間で使われた、いかなる民族言語でも同じことだったかもしれません。

interpopole

諸民族間で

---

Pri ĉio ĉi ne klare konscias la personoj, kiuj enskribiĝis ĉe esperanto-kurso, aŭ kiuj hejme solaj lernas mem. Sed ili sentas, ke tiu lingvo respektas ilin, kiel neniu lernita fremdlingvo tion faris antaŭe. Anstataŭ pleni je stumbligaj malhelpiloj, humilige, ĝi ĉiurimede favoras komunikadon: ĝi konformas kun la naturaj emoj, ĝi konsekvence stimulas la liberigan aplikon de la principo, kiu regas spontanan sin-esprimon: inklino ĝeneraligi ĉiun strukturon, ĉiun lernitan regulon gramatikan aŭ vortfaran. En ĝi, post la unua periodo de familiariĝo, oni sentas sin hejme.

エスペラント講座に登録した人や独学で学んでいる人たちは、この全てについて明確に意識しているわけではありません。しかし、以前に学んだ外国語では決してなかったことですが、このエスペラントは自分たちを尊重してくれていると感じるのです。（他の外国語では）言い間違えるような落とし穴がいっぱいあって恥をかくことが多いわけですが、エスペラントはあらゆる手段でコミュニケーションを優先します。すなわち、エスペラントは本来の傾向に一致しており、自発的な自己表現をコントロールする原則を開放的に応用することを必然的に促しているのです。それは、それぞれの構造や、すでに習った文法や造語法の規則を一般化させる傾向です。エスペラントの中で、最初に打ち解けた後に、居心地が良くなるのです。

enskribiĝi

登録される

stimuli

刺激する

---

Tiu plaĉa sento baziĝas sur la fakto, ke, post la komenca etapo, esperanto konstante pli invitas dedukti ol uzi la memoron. Tio miaopinie estas tre grava, ĉar fidi la inteligenton de la aliuloj estas multe pli respekta, estima al ili, ol devigi ilin ĉerpi elmemore. Memoron havas bestoj, sed lingvan inteligenton nur homoj posedas. Tial mi kredas, ke la fenomeno esperanto ege superas la sferon de lingvoj. Temas pri renverso en la socipolitikaj kaj ĝenerale homaj rilatoj, kiujn esperanto igas pli kontentigaj praktike, sed ankaŭ morale kaj psikologie. La kaŝita mesaĝo de esperanto estas, ke bona konduto baziĝu, ne sur aŭtoritato, sed sur konsekvenca apliko de libere akceptitaj reguloj. Se tion vi komprenos, vi ne plu miros, ke ĝi elvokas tian akran reziston. Nia bona lingvo atakas la radikojn de multjarmilaj kutimoj. Prave, miaopinie, oni vidos en ĝi mutacion.

その気持ちの良さというものは、エスペラントを習い始めた後に、エスペラントが記憶力を使うよりも、しきりにもっと推理しろと促しているという事実に基づいているのです。それがとても重要だと思うのです。なぜなら他の人たちの知性を信頼するということは、記憶の中から強いて思い出させるよりも、はるかにその人たちを大切に思い、尊重していることなのです。記憶だったら動物にもありますが、言語的な知性は人間だけしか所有していません。だから私は、エスペラントという現象は言語の領域をはるかに超えていると信じるのです。社会的で政治的なごく一般の人間の関係が、すなわち、エスペラントが実践的にも、また道徳的にも心理的にも、その関係が逆転しているということです。エスペラントの隠されたメッセージは、よい振る舞いとは権威によるものでは、何者にもなくとらわれず受け入れられた筋の通った原則を適用することによってこそ裏付けられなければならないということにあります。このことをあなたが理解したならば、エスペラントがこれほどまでに激しい抵抗を呼び起こしていることを、もはやこれ以上、驚くことはないでしょう。私たちの良い言語は、数世紀にわたる慣習の根っこに戦いを挑んでいるのです。まさしくそうなのです。私の意見では、エスペラントの中に突然変異というものを見出すことになるでしょう。

konduto

振る舞い

---