Bona lingvoを読む（エスペラント）

Eble nun utilus enkonduki la koncepton pri spirito de lingvo. Probleme estas, ke difini ĝin montriĝas neeble. Temas ja pri io, kion necesas aliri per la dekstra cerba duonsfero. Ne, ne, ne forkuru, kara leganto! Ne timu! Estas pli simple, ol la vortoj kredigas. Mi tuj klarigos.

おそらく今、言語の精神についての概念を取り入れることが役に立つかもしれません。その定義を表すことが不可能なことは、問題です。話題になっているのは、脳の右半球を使ってアクセスしなければならないものについてです。だめですよ、読者さん、逃げちゃ。怖がらないで下さい。その言葉よりも、もっと簡単です。すぐに説明しますから。

neeble

ありえない

---

Mi ne parolos pri la plej besta, primitiva parto de nia psiko – la krudaj emocioj: timo, ekdeziro, atakemo, k.s. – kies enkorpa sidejo kuŝas ĉe la bazo de nia cerbo. Sed mi iom klarigu pri la supra cerbo, kiu estas la organo de nia psiko homa. Laŭ diversaj esploroj aperas, ke ties du simetriaj duonsferoj havas malsamajn funkciojn, kiuj, ĉe dekstramanulo, povas resumiĝi jene.

私は精神の最も動物的で原始的な部分についてお話はしません。その部分とはー恐れ、衝動、攻撃性などのナマの感情ーであり、それの身体内部の本拠地は脳の基幹に存在しています。しかし私は、人間精神の器官である上部脳について少し説明しましょう。様々な研究のよると、その二つの大脳半球は異なった機能を持っており、右利きの人においてその機能は次のように要約できます。

resumiĝi

要約する

---

La maldekstra duonsfero (kiu regas la dekstron de la korpo) zorgas pri rigoro: analiza intelekto, organizo, deduktado, volo, racio, logiko, objektiva registrado de faktoj, ktp. Laŭ mia persona teorio ĝi radikas en timo: por sin protekti, oni provas kompreni kaj scii, kaj disciplinas sin. Homo ege disvolvis tiun intelekton por transvivi en mondo plej danĝera.

左の脳半球（身体の右側をコントロール）は、厳格なもの（分析的な理解力、機構、演繹すること、意思、理性、論理、事実を客観的に記録することなど）を管理、配慮します。自分の個人的な理論によれば、それは恐れに根ざしていると思います。すなわち、自己防衛するために、自らを心得、理解し、そして自らを律しようと試みます。人間は最も危険な世界の中で生き残るためにその知性を大きく進歩させたのです。

disciplini

規律づける

---

La dekstra duonsfero (kiu regas la maldekstron de la korpo) funkcias en tute alia kampo: ĝi estas la cerbo de revo, de kreemo, de beloĝuo – kaj sekve de la nerigora, neteknika parto de arto – de sentado, de fantazio, de inspiro, de intuicio, de etos-percepto, de la neraciaj elementoj de homa funkciado je nivelo pli malpli alta (je primitiva nivelo agas la cerbobazo kaj la zono rande de ĝi). Laŭ mia persona teorio, la agado de tiu duonsfero radikas en fido. Necesas ja fidi, por lasi la bildojn sekvi unu la alian en nia imago, por permesi al la neraciaj procezoj de intuicio konigi ion al ni, por senti niajn sentojn. Se mankas baza sekureco, tiuj funkcioj ne eblas, kaj ni uzas la alian duonsferon, la faktan, racian, deduktan, disciplinan, por trovi kun certeco la spurojn, kiuj kondukos nin sekurloken.

右の脳半球（身体の左側をコントール）は、全く他の分野で機能しています。この脳は空想や創作や（厳格なものではなく、技術的でももない美術部門がもたらす）「美の喜び」の脳であり、また、「感情」と「想像力」と「思いつき」と「直感」と「エトスの知覚」と「多少高度なレベルの人間的機能の非理性的要素」の脳なのです（原始的なレベルでは、その脳の周辺の基幹部分と帯で活動する）。私の理論によると、この脳半球の活動は信頼の中に根ざしています。イメージでお互いに像をおいかけさせるために、また非理性的なプロセスに対して何かを知らせることを可能にするために、また自分たちの感情を感じるために、まさしく「信頼」というものが必要なのです。基本的な安全性がなければ、それらの機能は働きません。そしてもうひとつの半球（事実と理性と演繹と規律の脳）を使って、自分たちを安全な場所に確実に導く軌道を見つけるのです。

sekurloken

安全な場所へと

---

Fakte ne gravus, por nia temo, se la nunaj ideoj pri la du cerbaj duonsferoj ne estus tute ĝustaj anatomie. Gravas nur la konstatebla fakto, ke nia psiko, en sia plej homa parto, funkcias laŭ du tute malsamaj manieroj. Vera psika ekvilibro postulas bone kunordigitan funkciadon de ambaŭ, sed ĉe multaj homoj aŭ kulturoj, unu superregas.

もし仮に解剖学上からみて二つの脳半球についての最初の概念が全く正しくなかったとしても、私達のテーマにとって重要なことではないかもしれません。大切なことは全く異なった方式に従って自分たちの最も人間的な精神が機能しているいう検証可能な事実だけなのです。本当の精神の均衡は半球両方に由来する機能を要求していますが、多くの人間すなわち文化においてはその一つだけが優先されているのです。

anatomio

解剖学

konstatebla

検証可能な

ekvilibro

均衡

superregi

優先する

---

Tial okazas teruraj miskomprenoj: por unuj, la aliaj agas plej strange, kaj reciproke. En multaj landoj aŭ landogrupoj, norduloj identigas sin kun la maldekstra cerbo kaj atribuas la kontraŭan rolon al suduloj: norde oni estas racia, disciplinita, organizita, kaj taksas sudulojn fantaziemaj, anarkiaj sentemuloj, pli pretaj arti kaj gaji ol fari ion seriozan. Kaj suduloj mokas la rigidecon de la nordanaro, al kiu, laŭ ili, malĝojige mankas imago, samkiel kapablo senti kaj senbare esprimi sin. (Ion similan vi trovos ĉe religioj: komparu protestantojn kun katolikoj, konfuceanojn kun dao-anoj: grupoj portas supren valorojn, kiuj spegulas jen unu flankon de la cerbo, jen alian.)

ですから、お互いが奇妙な行動をとって、相互に恐ろしい誤解を生んでいます。多くの国や国家グループでは、北部の人たちは左の脳と自分たちを重ねあわせ、南部の人たちに対して敵の役割を割り当てるのです。すなわち、北部では自分たちを理性的であり厳格であり組織的だとしていますが、南部の人たちを気まぐれで敏感で真面目なことよりも芸術だとか楽しみを喜んで行う人たちだと判定してしまうのです。また南部の人たちは（彼らはそのように感じているのだが）、北部の人たちに対して、自己表現や感情を感じる能力というような想像力が悲しいことに不足している融通性のなさをからかうのです。（宗教においても同じようなことがあります。カトリックとプロテスタント、儒教と道教を比較して下さい。それぞれのグループは脳の一つの側面と別の側面を反映する優越観を抱いています）

atribui

割り当てる

taksi

評価する,鑑定する

moki

からかう

---

Miaopinie, ke esperanto estas tiagrade bona lingvo, tio grandparte ŝuldiĝas al la fakto, ke Zamenhof havis neordinare bonan kunordigon de siaj du duoncerboj. La rolo de la dekstra duonsfero evidentiĝas tuj, kiam oni esploras la lingvon. La maldekstra cerbo ja funkcias sisteme, metode, rigore. Se ĝi ĉefrolus en la ellaborado de esperanto, al la latinaj pacem, lucem, vocem respondus same simetria serio nialingve, kiel ni trovas en la itala (pace, luce, voce), aŭ en la hispana kaj portugala (paz, luz, voz). Sed en esperanto ni havas paco, lumo, voĉo. Al la latina -tio respondus ĉiufoje sama silabo, dum fakte conditio, situatio kaj lectio respektive naskis kondiĉo, situacio kaj leciono (komparu kun la itala: condizione, situazione, lezione aŭ la hispana condición, situación, lección). Io ŝanca, io “laŭ la momenta emo”, karakterizas multajn aspektojn de la zamenhofa verko. Tio estas tipa pri la funkciado de la dekstra duoncerbo, kiu pli atentas fantazion ol sistemecon. Sed tio en esperanto tute ne ĝenas, ĉar la taŭga interveno de la maldekstra parto efike prizorgis, ke la lingvo laŭcele funkciu.

ザメンホフの二つの大脳半球は特別に良く調整されていたという事実のおかげで、エスペラントは良い言語なである、という見解を私は持っています。右脳半球の役割は、言語を研究する時にすぐにわかります。左の脳は組織的に秩序だって厳格に機能するのです。もしその（左脳の機能）が、エスペラントの完成に重要な働きをしていたとするならば、ラテン語のpacem, lucem, vocemが、イタリア語（pace, luce, voce）やスペイン語（paz, luz, voz）で見られるように、我らのエスペラントでも同じように均衡のとれた系列に対応していたかもしれません。ところがエスペラントでは、paco, lumo, voĉoなのです。同じ音節が毎回、ラテン語のものに対応していたら…、しかし実際は（ラテン語の） conditio, situatio , lectioから（エスペラントの）kondiĉo , situacio , lecionoが生まれました（イタリア語のcondizione, situazione, lezione や、スペイン語の condición, situación, lección と比較してみて下さい）。偶然の何か、すわなち「ちょっとした癖」から来る何かが、ザメンホフの著作の外観を特徴づけています。これは系統性よりも空想力に細心の注意を払う右脳の典型的な機能です。しかし、これはエスペラントにとって全く煩わしいのです。なぜなら左脳部分が言語は目的に沿うように機能させるべきだとして関与してきたからでした。

interveno

関与

---

Pro tiu bona kunordigo de la du cerbaj duonsferoj en Zamenhof, libereco kaj rigoro, kiel antaŭe dirite, mirinde harmonias en nia lingvo. Pro ĝi la aspekto “beleco” ricevis same grandan atenton kiel la aspekto “logiko”. Kaj ankaŭ pro ĝi, kvankam mi ne rigardas la lingvouzon de D-ro Esperanto deviga aŭ normokrea, mi havas al li plej altan estimon. Liaj komentoj, liaj konsideroj nepre estas atentindaj, ĉar li estis, lingve, ege saĝa.

ザメンホフの二つの脳半球のすばらしいバランスある調整のおかげて、前述したように、私達の言語（エスペラント）の中では、自由性と厳格性が驚くほどの調和を見せているのです。そのため、外観の「美しさ」は外見の「論理」と同様に大きな注目を集めています。そしてまた、私はエスペラント博士の言語使用法を義務的なものあるいは基準をつくったものと見ていないにも関わらず、私自身は彼に対して高い尊敬の念を抱いています。彼は言語的にとても賢いので、彼の解説や考察は必ずや注目すべきものとなっているのです。

normokrea

normo + krea（基準創出の

---