初めてのイド語 - KGD_2_13

Kompozado per prepozicioni.(前置詞を用いた単語合成)

La kompozado per prepozicioni formacas la transito inter la derivado e la kompozado dil radiki; ma ol similesas plu multe la derivado (pro l'analogeso inter la afixi e la partikuli).
前置詞を用いた単語合成は、語根の派生と合成との間を推移している。しかし(接辞と助辞との類似により)派生の方に似ている。
Pro to lu ne esas subisata al generala regulo di kompozado qua postulas, ke la vorto determinanta esez avan la vorto determinata.
そのため、限定する単語が限定される単語の前に置かれることが要求されるという合成の一般的な規則を施されることはない。
Konseque, kande prepoziciono esas unionita a verbal radiko, l'analizo o deskompozo generale facesas per inversigar l'ordino di la elementi, to esas komencante de la radiko verbala *1.
したがって、前置詞が動詞的語根と統合される時、分析や分解は一般的にその要素の配列を逆さまにすることで行われ、それは動詞的語根から始まるのである。
Ex. : en-irar, irar en; ek-irar, irar ek; ad-portar, portar ad; kontre-dicar, dicar kontre; inter-mixar, mixar inter (li); inter-veno, veno inter; ek-pulsar, pulsar ek; apudpozar = pozar apud.
例):「en-irar」(入る)、「ek-irar」(出る)、「ad-portar」(持ってくる)、「kontre-dicar」(反論する)、「inter-mixar」(混ぜる)、「inter-veno」(介入、干渉)、「ek-pulsar」(追い出す)、「apudpozar」(並列する)。
Ma, kande la prepoziciono esas unionita a nomal radiko, on devas generale komencar la deskompozo de la prepoziciono ipsa; altravorte : on sequas l'ordino di la elementi.
しかし、前置詞が名詞的語根と統合する時は一般的に、前置詞自体から解析をはじめなければならない。(つまり)要素の配列に従うということ。
Ex. : senhara = sen-hari; sur-tera = qua esas sur tero; sub-mara = qua esas sub maro; super-natura = qua esas super la naturo; inter-naciona = qua esas inter nacioni; inter-popula, inter-homa = qua esas inter la populi, la homi; inter-yuna = qua esas inter yuni, e. c., e. c.
例):「senhara」=髪のない、ハゲの。「sur-tera」=知の上にある、地上の。「sub-mara」=海の下にある、海中の、海底の。「super-natura」=自然の上位にある、超自然の。「inter-naciona」=諸国家間にある、国際的な。「inter-popula」「inter-homa」=人民の間、人々の間にある、人間同士の。「inter-yuna」=若者同士の。など。
Konseque on darfas dicar : intertempo, intertempe; interakto; subtaso, subvesto, subjupo, e. c.
従って、「intertempo」(臨時)「intertempe』(仮に)。「interakto」(幕間(まくあい))。「subtaso」(茶碗の受け皿)。「subjupo」(ペチコート)。など。
Ta duopla regulo posibligas interpretar korekte la verbi kompozita per -igar e prepoziciono; on devas komencar de la verbo igar : enter-igar devas analizesar igar entera, e ne en-terigar, qua havus nula senco; sen-arm-igar = igar sen-arma.
この二重の規則により、「-igar」と前置詞を用いて合成された動詞を正確に解釈することができるようになる。動詞「-igar」からはじめなければならない。「enter-igar」は、「igar entera」(〜を地の中にする、埋葬する)と分析すべきであり、意味のなさない「en-terigar」(中・土にする)としてはいけない。「sen-arm-igar」は、「igar sen-arma」(非武装にする)となる。
On atencez, ke la kompozado per prepozicioni ne chanjas la direta komplemento dil verbo (kande ica esas transitiva) :
前置詞を用いた単語合成は、動詞(他動詞である時)の直接補語を変えることはない。
en limpida aquo, on travidas la stoneti dil fundo; on ne travidas la aquo ipsa.
(透明な水の中では底の小石を透かし見る。水自体を透かし見るのではない)
Konseque l'adjektivo travidebla povas aplikesar nur a la stoneti, e ne a la aquo ipsa;
したがって、形容詞「travidebla」(すけて見える)は、小石にだけ適用されるのであり、水自体にではない。
ol ne povas signifikar diafana, ma nur (segun sua elementi) videbla tra.
これは「diafana」(透明な)を意味するのではなく、(その要素にしたがって)「透けて見える」という意味である。
Simile on supervarsas aquo sur flori; quo esas supervarsita? La aquo, e ne la flori.
類似したもので、「on supervarsas aquo sur flori」(花の上に水を注ぐ)がある。何が注がれるのだろうか?それは水が注がれるのであって、花が注がれるのではない。
Do on ne darfas dicar (quale Espo) : vango supervarsita da lakrimi, ma juste : balnita, inundita da lakrimi.
故に、(エスペラントのように)「vango supervarsita da lakrimi」と言ってはならない。正しくは「balnita, inundita da lakrimi」なのである。(訳注:日本語では、「涙が注がれた頬」となる)
Kontraste, nul detrimento en ke prepoziciono-prefixa igas transitiva netransitiva verbo : enirar, ekirar la chambro *2.
対照的に、接頭辞的な前置詞が他動詞を自動詞的にしても害はない。「enirar, ekirar la chambro」(部屋に入る、部屋から出る)
Konseque ula verbi netransitiva (quale irar) darfas en la kompozado divenar transitiva e posedar pasivo. Se on darfas dicar :
したがって、(「irar」のような)自動詞が合成語の中で他動詞になり、受動態になることもあり得る。
trairar la rivero, la rivero ipsa darfas dicesar trairata. Ma de to on ne darfas konkluzar, ke en la kompozado, verbo transitiva darfas analoge recevar duesma komplemento direta, nam la posedo di du komplementi direta esas kontrea a la logiko ed al klareso *3.
「trairar la rivero」においては、「la rivero」(川)が「trairata」(渡られる)と言うことができる。しかし、このことから、単語合成の中では、他動詞は第二の直接補語を受けることもある。なぜなら、二つの直接補語を持てば、論理と明確性に反するからである。

ベブソンのチャチャ:2002年1月2日にベブソンが日本名で投稿した記事です。

==============================================
Sro Cibernauti en "submarine" en la kosmospaco
==============================================
Angla vorto "submarine" ne esas irga "maro" ma
olu signifikas "batelo" submara ("submarine").

Olim BYT dicis ke ne es bona uzar prepoziciono ボーフロン氏が仰る様に....
kom prefixo, nam "submaro", suficante stranje, "submaro"は海ではなくて、海の下のモノ・
ne esas "maro" ma batelo od ulo/irgo sub maro.
Tamen preske omni en IdoListo, specale Germana
Sro NEUSSNER, opozis lu ke lu es tro hucpoza*(厚かましい=Bebson). 

ante-brakio = manuo ("ante" esas prepoziciono) 前腕ではなくて"手"です。
antea-brakio = antea parto di brakio ante kudo 前腕のことです。
(Quo nun esas ca "antea"? Olu esas adjektivo.)

vice-prezidanto : Ka lu vere esas prezidanto?  代表の代わりに何かをする人で、"代表"ではない。
= Ulu qua manjas o facas irgo VICE prezidanto. 代表が残した飯を代わりに食っても vice-prezidanto.
= Lu povas esar neapta laborar kom prezidanto.

vicea-prezidanto = (Lu anke esas prezidanto.)  副代表。代表が都合悪い時に直ぐに代表をする。
Ulu qua laboras kom PREZIDANTO vice prezidanto
qua forsan esus malad e ne povas laborar tale.

BYT propozis "neben-" kom ca adjektivo, vicea.
vicEa-prezidanto -> nEben-prezidanto      vice-prezidanto の"vice"を 
Se onu volas uzar "vice" kom prefixo, lu povus 接頭辞専用として使いたいのであれば、
o devus introduktar "anstat" kom prepoziciono. 前置詞として"anstat"を導入しても良いかな?
BYT expektas altra, forsan hucpoza*, opinioni.

==============================================
Adio! Sincere vua/via/tua - Bebson Y. TAKATA -
Idisto ed Idiotisto pro mea limitizita edukado
ed anke Ido-Kavaliero e shinko-aktoro fola che
Teatro FilozofiAChala di Hucpoz Zen-TaoismACho
==============================================