NATURA SIN-ESPRIMADO（第３章 先天的な自己表現 その４） 
Mal-: ĉu beno aŭ malbeno?（Mal-:祝福なのか？呪い（非祝福）なのか？）
本文
Kuri sur malfacila tereno povas esti stimule, se oni tion faras propravole por la plezuro sporti aŭ kun la celo trejni sian korpon. Sed homoj, kiuj deziras (aŭ devas) intergente komuniki, rajtas ne esti sportemaj, aŭ preferi aliajn kampojn por atleti. Al ili esperanto estas destinita. Tial Zamenhof konceptis ĝin tiamaniere, ke komunikado okazu senstreĉe. (Se vi ŝatas streĉi viajn fortojn, ne mankas terenoj por vin trejni: lingvoj kiel la rusa, la franca kaj la araba dissemis stumblejojn abunde.)
訳
険しい土地の上で走ることは、刺激的です。もしスポーツをする喜びのためか、あるいは、自分の体をトレーニングするために意欲的にそんなことをするのであればですが…。しかし、異民族間でコミュニケーションをしたい（しなければならない）人たちは、スポーツ好きでないかもしれず、あるいは、スポーツマンとしては別の種目の方を好むかもしれません。エスペラントは彼らにぴったりです。そのためにザメンホフはコミュニケーションをストレスなく行う方法で、エスペラントの仕組みを創りだしたのでした。（緊張することを好むのであれば、訓練する土地は不足していませんよ。ロシア語やフランス語やアラブ語のような言語は、つまづきの石をいっぱいまき散らしていますから…）
語彙
| stimulo | 激励、刺激 | propravole | 自発的に | dissemi | 撒き散らす |
本文
Por eviti streĉon, necesas senti sin sekura. Al tiu sekureca sento kontribuas la scio, ke oni ĝuos grandan liberecon en la kombina uzo de la lingvaj elementoj. Pro tio, verŝajne, la prefikso mal- tiom uziĝas en la “reala lingvo”.
Efektive, esplorante pri parola esperanto, mi miris pri la ofteco de tiu prefikso. Homoj konstante uzas ĝin, ofte humure. Jen bela ekzemplo de lingva ero, kiun la homoj rapide asimilas kaj emas ĝeneraligi. Kaj tamen, mal- elvokas reziston ĉe relative multaj.
Efektive, esplorante pri parola esperanto, mi miris pri la ofteco de tiu prefikso. Homoj konstante uzas ĝin, ofte humure. Jen bela ekzemplo de lingva ero, kiun la homoj rapide asimilas kaj emas ĝeneraligi. Kaj tamen, mal- elvokas reziston ĉe relative multaj.
訳
緊張を避けるために、安心感が必要なのです。言語の要素を組み合わせて使えばとても自由で楽しいと知っていれば、安心感を得られます。おそらく、接頭辞「mal-」が”リアルな語法”の中で使われるのは、そのためかもしれません。
実際に、口語エスペラントを調べてみて、この接頭辞が頻繁に使われていることには驚きました。人々は、それをしきりに使い、時にはユーモラスな場合もあります。とても良い実例がありますよ。速く同化し一般化する傾向がある語法要素の実例ですが…。比較的多くの人たちは、抵抗感を持っていないのです。
実際に、口語エスペラントを調べてみて、この接頭辞が頻繁に使われていることには驚きました。人々は、それをしきりに使い、時にはユーモラスな場合もあります。とても良い実例がありますよ。速く同化し一般化する傾向がある語法要素の実例ですが…。比較的多くの人たちは、抵抗感を持っていないのです。
語法
「mal- elvokas reziston ĉe relative multaj.」直訳すると「比較的多くの（人たち）のところで、（それは）抵抗を非・呼び起こす」だが、「比較的多くの人たちは、抵抗感を感じていない」と意訳。
本文
En letero, kiun mi ĵus ricevis, brazila amiko diras, ke oni nepre bezonas la vorton liva por anstataŭi maldekstra. Kiel malsamaj homoj estas! Mi ne pretendas esti normala (se tio signifas ion), sed esperanto estas la sola lingvo, en kiu mi havas neniun problemon pri ‘dekstra’ kaj ‘maldekstra’. Eble vi ne kredos min. Se tiel, demandu miajn edzinon kaj gefilojn, ili konfirmos al vi jenon: kiam mi ŝoforas kaj mia apudulo instrukcias, ke mi iru dekstren aŭ maldekstren, se li konas min, li mane gestas al la ĝusta direkto, ĉar nek en la franca, nek en la angla, nek, verdire, en iu ajn el la aliaj nacilingvoj, kiujn mi iom scias, mi havas ĝustan reflekson. Nur en esperanto mi ne eraras.
訳
さっき受け取った手紙の中で、ブラジルの友人は、「maldekstra」（左の）の代わりに「liva」（左の）という単語がぜひとも必要だ、と語っています。他の人たちもそのように言います。（もし、それが何かを意味するとすれば）私は標準的であると主張しませんが、私にとって、エスペラントは「右」と「左」について何の問題のない唯一の言語なのです。おそらく、あなた達は私を信じないかもしれません。そうであれば、私の妻や子どもたちに質問してみて下さい。そうすれば、次のようなことで、立証してくれるはずです。すなわち…私が車を運転し、隣の座席の人が、『右に行って！』とか『左に行って！』とか指図してくれる時、その人は（私のことを理解してくれている人ならば）、手を使ったジェスチャーで正しい方向を示してくれます。なぜなら、私が正しい反応を示すのは、フランス語でも英語でも、本当のこと言えば、私がいくらか知っている他の民族語のいかなる言語でもないからです。エスペラントだけは、私は間違いはしません。
語彙
| ŝofori | 運転する |
本文
Kompreneble, se la granda plimulto el la homoj havas problemon malan al la mia, mi volonte konsentos, ke oni rezignu je maldekstra favore al liva aŭ alia taŭga formo. Mi neniel volus trudi miajn apartaĵojn. Tamen mi esperas, ke oni respektos la starpunkton de tiuj, kiuj diferencas de la plimulto, kaj ke oni memoros la averton de Zamenhof, “kontraŭ forĵetado de malnovaj formoj, antaŭ ol la novaj estos sufiĉe elprovitaj kaj tute definitive kaj sendispute akceptitaj” (vd ĉi-supre, p. 10; ĉi-foje substrekis mi).
訳
もちろん、ほとんどの人たちが私のものとは逆の問題を持っているならば、「liva」や他の適当な形に賛成して「 maldekstra」を断念することに快く同意いたしましょう。私は決して自分の特別な考えを押し付けたくはないのです。しかし、私が期待することは、多数の意見とは異なる観点を尊重してくれることであり、また、ザメンホフの警告「新しい形が十分に試されて、全員が一致して最終的に受け入れられる前に、古い形体を放棄してしまうことから（守ること）」を忘れないことです。（参照、私は一度、強調しています）
語彙
| rezigni | 断念する | trudi | 押し付ける | averto | 警告 |
| elprovita | 試し尽くされた | definitive | 決定的に | sendispute | 論争なく |
本文
Sed, kiel mi jam diris, mi fidas je la saĝeco de la kolektiva, nekonscia maniero solvi lingvajn problemojn. Pro tio min tiagrade interesas la formoj, kiuj spontane ŝprucas ĉe interbabilado. Al tiu, kiu surterene esploras, kiel faras ĉiu serioza lingvisto, baldaŭ evidentiĝas, ke mal- ege oftas en la “reala lingvo”. Mi jam citis malstultiĝo kaj malprotestas en la sekcio pri la riĉeco de la parola lingvo, sed mi povus aldoni centojn da aliaj kazoj.
訳
しかし、すでに言及したように、私は言語的問題を解決するための共同的で無意識的な方法の思慮深さを信じています。そのため、”交戦する”際に自然と湧き出てくる形態に、しだいに私は興味を引かれいます。真面目な言語学者が誰でも行っているように、現場で研究する人に対して、「mal-」は”リアルな言語”の中で頻繁に繰り返されてることが、明確になっています。口語言語の豊穣性について項目の中で「malstultiĝo」と「malprotestas」をすでに引用していますが、私は他の数百の実例を追加できるかもしれません。
語彙
| interbabilado | 交戦すること | ŝpruci | 湧き出る |
本文
Ekzemple, foje mi diskutis kun Mark Fettes, la nuna redaktisto de Esperanto, okaze de kunveno, ĉe kiu ni kune prezentis UEAn, kaj li diris al mi: “tio estus malpozitiva reago” (Ĝenevo, 88.02.06). Mi bedaŭrinde ne scias, ĉu li konscie elektis tiun formon, aŭ ĉu simple la vorto enmensiĝis al li pli rapide ol negativa.
訳
例えば、マーク・フェッテ（エスペラント誌の初代編集者）と、世界エスペラント協会（UEA）を紹介する集会の場で、議論したことがありました。彼は「tio estus malpozitiva reago」（それは”消極的な”反応かもしれない）（ジュネーブ、1988年2月6日）と私に言いました。残念なことに私は、彼が意識的にその形（malpozitiva）を選んだのか、あるいはただ単純にその単語（malpozitiva）が否定形よりもすんなりと彼の心に入っていった（概念化されていった）のかは分かりません。
語彙
| malpozitiva | mal / pozitiva | 非・積極的＝消極的 |
| enmensiĝi | en / mens / iĝ / i | 内精神（考え）になる＝概念化される |
本文
La esprimon nek tro, nek maltro mi registris tiel ofte, ke ĝi eble jam ŝabloniĝas. Plurfoje, mi notis malkiel en la senco ‘kontraŭe al’, ‘diference de’. Jen kelkaj pliaj ekzemploj:
訳
すでにひな形になっているかもしれない表現を、私はほどほどに記録してきました。mal-表現を、「〜と反対で」「〜とは違って」という意味で、記録したことが幾度もありました。いくつかの実例は次のとおりです。
語彙
| ŝablono | ひな形 |
本文
Ili riproĉas, ke la lingvo estas malnatura (Pekino, Ĉinio, 86.07.29, ĉino; miaopinie, tiu ĉino trovis la ĝustan esperantigon de la koncepto, kiun ni kutime vortigas per artefarita, kio elvokas ion tute alian)
訳
「彼らは、その言葉遣いは不自然だ、と咎めました」（北京・中国、1986年7月29日・中国人。私の見解によると、この中国人は、概念の正しいエスペラント化を見つけたのです。人工的なものー何かが全く異なるものを呼び起こすーを用いて、私たちはその概念を習慣的に言い表しているのです。）
本文
Tio estas tro malpoezia (Locarno, Svislando, 87.05.16, itallingva sviso)
訳
「それはあまりにもダサい（表現です）」（ロカルノ・スイス、1987年5月16日・イタリア語を話すスイス人）
語彙
| malpoezia | mal / poezia | 非・詩情豊かな＝詩情豊かでない＝ダサい表現だ（月並みの表現だ） |
本文
Mi estas malpesimisma (Santala, Finnlando, 87.07.14, ĉiliano, kiu poste klarigis, ke li ne estis certa, ĉu la radiko optimism ekzistas)
訳
「私は楽観的です」（サンターラ・フィンランド、1987年7月14日・チリ人。彼はその後、「 optimism」という語根が存在しているかはっきりしなかったらと、説明してくれました）
語彙
| malpesimisma | mal / pesimisma | 非・悲観的な＝楽観的な |
本文
Kiam okazos la malinaŭguro? (Santala, Finnlando, 87.07.18, brito)
訳
「閉会式はいつですか？」（サンターラ・フィンランド、1987年7月18日・イギリス人）
語彙
| malinaŭguro | mal / inaŭguro | 非・開会＝閉会 |
本文
Oni hodiaŭ malfestas la sovetiigon de Estonio (Tallinn, Estonio, Sovetio, 87.07.20, estono)
訳
「今日、人々はエストニアのソビエト化を呪っています」（タリン・エストニア”ソビエト連邦”、1987年7月20日・エストニア人）
語彙
| malfesti | ma / lfesti | 非・祝う＝呪う |
本文
La ekspozicio estos malinaŭgurata dimanĉon (Zagreb, Jugoslavio, 87.08.04, kroato)
訳
「博覧会は日曜日に閉会します」（ザグレブ・”ユーゴスラビア”、1987年8月4日・クロアチア人）
語彙
| ekspozicio | 展示会 | |
| malinaŭgurata | mal / inaŭgur / ata | 非・開会される＝閉会される |
本文
Mi venas por lerni, ne por mallerni (Zagreb, Jugoslavio, 87.08.05, aŭstralianino, laŭdevene pollanda judino)
訳
「私は学びに来ているのであって、教えるためではありません」（ザグレブ・”ユーゴスラビア”、1987年8月5日・オーストラリア人、血筋ではポーランド系ユダヤ人女性）
語彙
| mallerni | mal / lerni | 非・学ぶ＝教える（「学ぶ」の反対語は「教える」） |
本文
Temas pri malfermita, t.e. aperta personeco (Zagreb, Jugoslavio, 87.08.04, kroato; interesa ekzemplo: ĝi montras, ke la unua vorto atinganta la menson estas la derivaĵo, la neologismo alvenas nur poste)
訳
「問題は、開いた人柄、つまり自由な人柄なのです」（ザグレブ・”ユーゴスラビア”、1987年8月4日・クロアチア人。興味深い例：これが示しているものは、第一の心の届く単語は派生語であり、その新語はやっと後で（心に）到達しているということです。）
語彙
| aperta | 開いている、出入り自由な |
本文
Ni malsekvu la sagojn (por reveni laŭ vojo, kiun ni trovis sekvante la sagojn direktomontrajn; Vieno, Aŭstrio, 87.10.28, germano)
訳
「その矢印の逆を行きましょう（方向を示す矢印に従って見つけた道に沿って戻るために）」（ウィーン・オーストリア、1987年10月28日・ドイツ人）
語彙
| malsekvi | mal / sekvi | 非・従ってゆく＝その反対を行く |
本文
Li estas malfaka kuracisto (t.e. ĝeneralmedicinisto; Ĝenevo, Svislando, 88.11.07, germanlingva sviso)
彼は非専門医です（つまり一般的な医者ということ。ジュネーブ・スイス、1988年11月7日、ドイツ語を話すスイス人）
彼は非専門医です（つまり一般的な医者ということ。ジュネーブ・スイス、1988年11月7日、ドイツ語を話すスイス人）
| malfaka | mal / faka | 非・専門的な＝一般的な |
本文
La reala lingvo uziĝas ankaŭ en korespondado. Por persono, kiu lingviste interesiĝas pri tiu aspekto de ĝi, publikigitaj leteroj de legantoj estas plej interesa fonto de observoj. La ĉi-supra teksto jam estis tajpita, kiam mi legis la numeron de julio-aŭgusto 1988 de Esperanto. En ĝi, sur sama kolumno, aperas du interesaj mal-aĵoj:
訳
現実の語法は、文通の中でも使われています。言語学者としてその形態に興味をもっている人にとって、公開書簡はもっとも興味深い観察のための情報源なのです。上記のテキストは、エスペラント誌1988年7-8月号を読んだ時にはすでに活字になっていました。エスペラント誌の同じ号の中に、面白い「mal」に関するものが２つあります。
| mal-aĵo | 「mal」に関するもの |
本文
En pluraj aliaj kazoj, mi intence uzas verbojn malpive (t.e. ‘kontraŭe al tio, kion PIV rekomendas’; Aldo de' Giorgi, Esperanto, julio-aŭgusto 1988, p. 137)
訳
本文
Urĝe bezonata estas (...) gramatiko de la lingvo, kiu malkomplikos la enhavon de [PAG] (Audrey Childs-Mee, samloke).
語彙
| malkompliki | mal / kompliki | 非・複雑にする＝単純化する |
本文
La kontrasto inter la malŝato al tiu prefikso ĉe kelkaj esperantistoj kun literatura pretendo unuflanke, kaj, aliflanke ĝia ofteco en la spontana lingvo, ĉefe parola, sed ankaŭ letera, vere mirigas min. Mi tute ne scias, kiel klarigi la menciitan malŝaton. Ĉu tiuj aŭtoroj hontas pri la ekzisto de mal- kun tiu senco? Temas ĝenerale pri homoj el latinidaj lingvoj aŭ kun alta estimo al la latina; eble ĝenas ilin, ke mal- en tiu lingvofamilio laŭdevene signifas ‘malbona’ (dum en la slava, ĝi signifas ‘eta’ aŭ ‘malmulta’: en la rusa, sil'nyj signifas ‘forta’, malosil'nyj ‘malforta’, t.e. ‘malmultforta’, ‘malgrandforta’).
訳
一方では文学上の主張をもつ幾人かのエスペランティストたちはこの接頭辞（mal）に対して蔑視しており、また一方では、主に会話の中や手紙の中でも起きるような自然な言葉遣いの中で頻繁に使われているのです。これを比較してみると、とても驚かされます。言及されているような嫌悪感をどのように説明したらよいか、私はまったく分かりません。その作家たちは、どのような意味で「mal」の存在を恥じているのでしょうか？一般的に、ラテン系諸言語の人たちや、ラテン語を高く評価している人たちが問題にしているのです。おそらくこの言語系列での「mal-」は語源の由来から「malbona（悪い）」を意味することに対して、彼らは迷惑がっているのでしょう。（その一方、スラブ語で「mal」は「小さい」とか「わずかの」を意味しています。ロシア語では「сильный（sil'nyj ＝シーリヌィ）」は、「強い」、малосильный（malosil'nyj＝モラシーリヌィ）は「弱い」、つまり「わずかに強い」「小さく強い」となります）
語彙
| latinidaj lingvoj | ラテン系諸言語 |
本文
Aŭ ĉu ĝenas la sono? Ĉu ĝi estas tro aŭdebla? Verŝajne intence Zamenhof elektis prefikson speciale klarsonan, ĉar li opiniis grava tuj distingi ion disde ties malo. Ĉu ĝenas la ofteco? Min tio ne ĝenas, sed miajn kriteriojn difinis vivo malsama ol tiu de la homoj, kiujn mal- agacas. Ĉu ĝenas ia dubsenceco? Estas vere, ke vortoj kiel malmanĝi povas egale signifi ‘vomi’ aŭ ‘feki’, kaj ke kelkaj aliaj, kiel maltima, ne estas tute certe kompreneblaj komence. Sed tio rilatas al ege malgranda nombro da radikoj.
訳
それとも、その響きが気に触るのでしょうか？とても聴きやすくはないですか？おそらく、ザメンホフは、その反対のものをすぐに見分けることが重要であると思っていたので、特にはっきりした響きの接頭辞を選んだのかもしれません。頻繁に使われるから煩わしいのでしょうか？私は迷惑していませんが、「mal」にいらだっている人たちとは違った人生が私の基準を形作っているのです。なんらかの曖昧性が気にかかるのでしょうか？「malmanĝi ＝非・食べる」のような単語は「吐く」とか「大便をする」と同じ意味を持つかもしれませんし、「maltima＝大胆な」のような他のいくつかの単語も、最初ははっきりと理解できないことも、本当です。しかし、それは極めて少ない語根に関係しているだけす。
語彙
| vomi | 吐く | feki | 大便をする |
| maltima | mal / tima | 非・不安の＝大胆な |
本文
Ĉu ili riproĉas tendencon konfuzi la mal-vorton kun ĝia kontraŭo? Se jes, ili timas nerealan danĝeron. En pli ol dudek jaroj da atenta aŭskultado kaj da registrado de parola esperanto mi neniam spertis unu miskomprenon ŝulditan al mal-. Mi ĉeestis erarojn, ekzemple malfermi anstataŭ fermi, sed ne miskomprenojn. Similaj eraroj aperas same ofte en ĉiuj lingvoj: vortoj, kiuj rekte kontrastas unu la alian, lokiĝas najbare en nia menso kaj ni facile diras la kontraŭon de tio, kion ni celas. Ĉar la kunteksto komprenigas la penson, la plimulto el tiuj okazoj restas neperceptataj. Nur esploranto pri lingvo rimarkas ilin. En Psikopatologio de la ĉiutaga vivo, Sigmund Freud, inter multaj ekzemploj de fuŝ-agoj, citas prezidanton, kiu (germane) diras: “mi fermas la kunsidon”, anstataŭ “mi malfermas” ĝin; estas do klare, ke tute ne temas pri fenomeno ligita al la lingvo.
訳
彼らは、「mal」のついた単語とその逆とを取り違える傾向性を非難しているのでしょうか？ もしそうなら、非現実的な危険性を怖がっているにすぎません。20年以上もの間、注意深く口語エスペラントを聞いたり、書いたりしてきた中で、私は「mal」のせいで誤解を経験したことは一度もありませんでした。例えば、「fermi（閉める）」の代わりに「malfermi（開く）」という間違いの中に何度も置かれたことがありましたが、誤解はありませんでした。同じような間違いはあらゆる言語の中にしばしば現れます。すなわち、お互いに際立っている単語同士が、私たちの心の中に隣り合って置かれていたり、自分の言いたいこととは逆のことを言ってしまうことがあります。文脈がその概念を理解させてくれるので、ほどんどの場合、そのまま、それと気づくことはありません。日常生活の異常心理学の中で、ジークムント・フロイト*4は、失敗行為の多く事例の中で、（ドイツ語で）「会議を開きます」という代わりに「閉会します」と言ってしまった議長のことを引き合いに出しています。これは、言語に結びついた現象ではないことは明らかなのです。
語彙
| ĉeesti | （状況の中に）置かれる |