**** Lesson 14 - Dek-e-quaresma Leciono ***************************************
NUMERALS: - Revizo ------------------------------------------------------------
The cardinal numbers are:
un 1, du 2, tri 3, quar 4, kin 5, sis 6, sep 7, ok 8, non 9, dek 10
cent 100, mil 1000, milion 1,000,000, bilion 1,000,000,000,000. And in USA
billion is 1,000,000,000 but we recommend you to use the European system.
Now that the American Banking System has won the hegemony over Europe,
so the American system is likely to gain ground even in Ido.
The stress position of milion [MI-lyon] and bilion [BI-lyon] are the same as
English million [MIHL-yuhn] and billion [BIHL-yuhn].
cf. miliono [mi-li-O-no] and biliono [bi-li-O-no] in Esperanto
From these all others are formed,
the adjectival -a being used to show multiplication
and the conjunction 'e' to show addition. Thus:
dek e un - 11 (ten plus one)
dek e du - 12 (ten plus two)
dek e sis - 16 (ten plus six)
dek e non - 19 (ten plus nine)
duadek - 20 (twice ten)
duadek e un - 21 (twice ten plus one)
triadek e quar - 34
quaradek e kin - 45
kinadek e sis - 56
cent e sepadek e ok - 178
mil e sisadek e sis - 1066
mil e nonacent e duadek e tri - 1923
As in English, numbers may be given out, e.g., when dictating,
by naming the digits only. The name of the digit 0 is 'zero'.
The last two numbers given would then be:
1066 - un zero sis sis, 1923 - un non du tri
Ordinals are formed by the suffix -esm:
unesma - 1st duesma - 2nd triesma - 3rd dekesma - 10th
dekeduesma - 12th centesma - 100th milesma - 1000th
omna duesma dio - every second day
Cardinals and ordinals can be used as nouns or adverbs by adding '-o' or '-e':
uno - a unit duo - a couple trio - a trio dekeduo - a dozen
unesmo - the first one une - in one manner unesme - firstly
dekesmo - the tenth Note the stress shift in the following two forms:
miliono [mi-li-O-no] - million biliono [bi-li-O-no] - billion
Fractions are formed by the suffix -im: duimo - a half quarimo - a quarter
dekimo - a tenth part centimo - a hundredth du triimi - two-thirds
sep okimi - seven-eighths
Multiples are formed by the suffix -opl: duopla - double
centopla - hundredfold multopla - manifold
Distributives are formed by the suffix -op: quarope - in fours/ four at a time
pokope - little by little vortope - word for word
The word 'times' in counting is translated foye: unfoye - once dufoye - twice
trifoye - three times centfoye - a hundred times
When used as prefixes the numbers have special forms (except 3):
mono-, bi-, tri-, quadri-, quinqua-, sexa-, septua-, okto-, nona-:
mono-plano (monoplane) bi-plano (biplane) tri-folio (trefoil)
quadri-pedo (quadruped) etc.
What number in a series?, How manyeth? ---------------------------------------
It is rather difficult to translate the following Ido sentences into English.
We would like to ask you to try it yourself. (^_^)
Quantesma persono de la dextra extremajo en la pikturo esas vua amoratino?
Sinistra extremajo -> X X X X X X X X X X A X X X <- Dextra extremajo
El esas la quaresma persono de la dextra extremajo. Elu esas Sarah.
Me prenos kelkESMa specimeni por inspektar la qualeso di ica fabrikerio.
PARTICIPLES:-------------------------------------------------------------------
The present active participle ends in -anta: vidanta - seeing. The past
passive participle ends in -ita: vidita - seen.
These are the two chiefly needed; there are six altogether,
the vowels -a-, -i-, -o- being used exactly as in the indicative and
infinitive to form a present, a past, and a future participle,
both in the active and in the passive. This gives us the complete set:
present: vidanta - seeing (act.) vidata - being seen (pass.)
past: vidinta - having seen (act.) vidita - seen (pass.)
future: vidonta - about to see (act.) vidota - about to be seen (pass.)
CONVERSATION:------------------------------------------------------------------
How old are you? - Quante vu evas?
I am ten (years old). - Me evas dek (yari).
She was thirty (years old). - Elu evis triadek.
When I was seven. - Kande me evis sep.
He is aged (elderly). - Ilu esas evoza (grandeva).
The aged gentleman. - La evoza siorulo.
I am forty years of age. - Mea evo esas quaradek yari.
The baby was five months old. - La infanteto evis kin monati.
SANNE SERCHAS OFICO:-----------------------------------------------------------
Chefo: Bon-jorno, damzelo, sideskez!
Sanne: Danko, sioro.
Chefo: Bone. Quale vu nomesas?
Sanne: Me nomesas Sanne Jansen.
Chefo: Ed ube vu habitas, damzelo Jansen? Quo esas vua adreso?
Sanne: Me habitas ye Vermeer-strado numero 12 (dek-e-du), Amsterdam.
Chefo: Ka vu naskis en Amsterdam?
Sanne: No. Me naskis en Alkmaar.
Chefo: Hm. Quante vu evas, damzelo Jansen?
Sanne: Me evas dek e non yari.
Chefo: Por ca ofico, on bezonas bona generala savo.
Ka vu havas interesi o hobii?
Sanne: Me koquas. Specale Italiana manjaji.
Me ludas teniso, e me ofte natas en la maro.
Chefo: Ka vu prizas muziko? Forsan vu mem pleas muzikala instrumento?
Sanne: Yes, me havas gitaro. Ma me ne pleas olu tre bone.
Chefo: Ka vu savas stranjera lingui?
Sanne: Yes, me parolas kelkete la Hispana. Me anke parolas Ido.
Chefo: Me ne savas multo pri Ido. Dicez a me pri ol...
De certena lektolibro ---- Lektajo08:------------------------------------------
Maxim bone on lernas linguo, se on lektas olu laute tam ofte kam posible.
Matine me levas me sempre tre frue. Ofte ilu kushas su vespere tre tarde.
Quale standas la malad infanti?
Me ne savas, regretinde me ne ja povis vizitar li.
Multa homi parolas bone, ma agas male. Ne omna bel uceli kantas bele.
Ni volas restar kune ankore dum kelka tempo.
Ka vi ne volas kelke repozar, vi certe esas/es fatigita (tired).
Ni dankas pro la jentil invito,
ma ni prefere volas marchar por balde arivar adheme.
"Ka ne esas tre interesanta", dicis recente drinkero, "ke intence me drinkas
nur blanka vino, e tamen mea nazo divenas sempre plu reda?"
Kande la profesoro esas/es maxim distraktita (distracted)?
Kande lu pozas sua shui aden la lito, ma kushas su ipsa avan la pordo,
e remarkas l'eroro erste ye la sequanta matino,
kande la servisto komencas brosar e cirajizar (black/polish) lu.
De certena lektolibro ---- Lektajo 09:-----------------------------------------
Quante esas/es duadek-e-tri plus non? 23 + 9 = ?
Duadek-e-tri plus non esas/es triadek-e-du. 23 + 9 = 32
Quante esas/es cent minus quaradek-e-quar? 100 - 44 = ?
Cent minus quaradek-e-quar esas/es kinadek-e-sis. 100 - 44 = 56
Un yaro havas triacent e sisadek-e-kin dii. 365 dii
Un dio konsistas ek un jorno ed un nokto.
La unesma dio dil semano esas/es sundio, la duesma esas/es lundio, l'altra dii
esas mardio, merkurdio, jovdio, venerdio e saturdio.
Un duimo ed un quarimo esas/es tri quarimi. 1/2 + 1/4 = 3/4
Vu debas a me dek franki e sepadek centimi. 10 franki + 70 centimi
Triople tri esas/es non. 3 x 3 = 9
Quante esas/es nonople kin? Nonople kin esas/es quaradek-e-kin. 9 x 5 = 45
Nokte la policisti marchas duope. Ka vu povas dicar a me qua kloki esas?
Es nun precize tri kloki duadek. Me levas me omnadie ye kin kloki e duimo.
Me manjas ye sis kloki e me komencas laborar ye sis kloki e duimo.
- "Mea unesma malado konsultis me cadie",, dicis la yuna mediko.
- "Me gratulas", dicis la olda mediko, "ppro qua maladeso lu sufris?"
- "Me vere povis trovar nul indiko (indiccation) di maladeso."
- "Ka vu dicis to a lu?"
- "Yes, certe." - "Vu ne ja lernis sat muulte por esar mediko."
De certena lektolibro ---- Lektajo 10:-----------------------------------------
El departos morge. Kande tu pagos tua debi (debts)?
Me pagos li tam balde kam [ke lo] esos a me, posibla.
Ni montros a vi, omna (all) nia nova vari (wares).
Ni montros a vi omnu (each one of you), nia nova vari (wares).
Se me ne venos morge, lore me venos posmorge.
Ka vu akompanos me til la staciono? Yes, me akompanos vu tre volunte.
A: "Vu certe perdos vua stomako-dolori,
se vu drinkos omnadie de mea nova vino."
B: "Me ja probis ol, ma me preferas mea stomako-dolori."
(vehar - to go about in any sort of vehicle: ride, drive, sail.)
Filologo vehis per batelo e questionis la batelisto:
"Ka vu savas la gramatiko?" - "No", respondis la batelisto.
La filologo replikis (replied): "La duimo di tua vivo esas/es perdita."
Balde la batelo forte tremeskis pro komencanta tempesto.
"Ka vu savas natar?" nun dicis la batelisto. "No", konfesis la filologo.
"Takaze vua tota vivo esos perdita", esis la respondo dil batelisto.
Du amiki iris pede a la chefurbo. Arivinte vespere aden mikra vilajo,
li questionis quante ankore distas la chefurbo.
Duadek kilometri, on dicis a li. "To esas/es tro multe.", dicis l'unu,
"Ni volas restar hike dum la nokto, e ni duros nia voyajo morge."
Ma l'altru respondis: "Ni povos ankore tre bone irar til ibe,
to ya esos nur dek kilometri por singlu de ni."
XXXXX << The unofficial world of Ido >> XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
Non o dek?
Sri Idisti: --- Aujourd'hui en pleurs//fleurs, demain en fleurs//pleurs.
Ye ula nokto' Nasreddin-hodjo renkontris stranja sonjo en sua dormado:
Ne'konocata viro vizitis lu e donis a lu' non denari.
Tamen Nasreddin demandis de la viro' plusa denaro dicante ...
Pro quo, la diablo, nur non denari?
Donez a me' altra un denaro por facar la nombro ye bone kompleta.
La viro tacis ed ignoris la to quon Nasreddin demandis.
Ma Nasreddin insistis, pregis ed abasis su sen'cese ke finale lu vekis.
E vidante sua vakua manui, lu maledikis sua meskina karaktero,
qua finale perdigis da lu sua ne'expektita donacajo profitoza.
Lore lu hastante jaceskis itere por dormar.
E do klozante sua okuli, li extensis l'amba brakii ed exkuzis su dicante:
Bone! Pliz donez a me' la non denari ma ca'tempe suficanta por me.
Audinte la rakonteto, mea Zen-mastro Koudou la sen'hema parolis a Moyshe:
La sonjo esas la vivo sur ca mondo. E la Deo donacas a vu til non denari.
Tamen vu ne darfas recevar la lasta un por facar la donacajo ye kompleta.
Pro ke vu destinesas e darfas ganor la lasta "un" nur pos ke vu mortabos.
Esas do vua mortanteso' ta qua povas donar a vu' la lasta kara un denaro.
amen amen dico vobis nisi granum frumenti cadens in terram mortuum fuerit
ipsum solum manet si autem mortuum fuerit multum fructum adfert qui amat
animam suam perdet eam et qui odit animam suam in hoc mundo in vitam ae-
ternam custodit eam.(Co esas la pro-quo ke Iesu dicis to a sua dicipuli.)
Ne esez tro avara sur ca mondo. La vivo esos kompleta pos ke vu mortabos.
Tamen Moyshe la khucpoza replikis ma tre khucpoze a sua mastro dicante ..
Ho, Lala! Me nun savas ke la nirvaneso tre similesas mortanteso. Me savas
ke me iros a mea nirvano pos ke me mortos pos suficanta Zen-exerci. Tamen
me esas anke ruzoza Yudo di ca mondo, e do deziras ganar dek denari hike.
Lore mea Zen-mastro Koudou la sen'hema respondeskis a Moyshe ridegante ..
Ho, Lala! To esas ma tre facila ... extreme facila por omni sur ca mondo.
Vu povas ganor mem dek denari hike nur kande vua ego mortos sur ca mondo.
======================================================================
Sro Thomas SCHMIDT: Me savas la pro-quo quon mem DeBeaufront ne savis.
======================================================================
De: "valodnieks"
Ye: Thu Jan 14, 2010 2:00 am
Pri: Questiono pri nombri
Che: http://tech.groups.yahoo.com/group/idolerneyo/
> Kara Idisti!
> Me trovis en la Ido literaturo du diversa formi por la nombri.
> Qua formo esas korekta od esas amba formi korekta?
> 31 triadek-ed-un / triadek-e-un
> 78 sepadek-ed-ok / sepadek-e-ok
> Kad esas necesa chanjar "e" en "ed" avan vokali en la nombri? Til
> nun me pensis ke on ne chanjas oli, ma nun me vidis texto kun tala
> chanji! Kordiala saluti, Thomas Schmidt
La nombri "un" ed "oku" hazarde esas specala vorti en Ido. Ma pro quo?
Tamen me savas la pro-quo quon Markzo Louis de BEAUFRONT ne savis.(
Kande vu e me dicas "Was ist das?", ni pronuncas quale [vas-'ist-das],
dum ke tre multa ne-Germani pronuncas quale [va-sist-das], ka No? ^_^;
Pro ke en la Germana existas "der stimmlose glottale Plosiv [']" quale
en la Araba existas hamza-sono [']. Anke en la Franca patuazo trovesas
kelke simila sono "le h aspire'". Dum ke onu povas skribar l'habitude,
onu ne darfas skribar "l'hanetton" ma koaktesas skribar "le hanetton".
Yes, la nombri "un" ed "oku" fakte havas "hamza-sono" o "le h aspire'"
o ['] kande onu kontas. Do triadek-e-[']un e sepadek-e-[']ok. Capisci?
----------------------------------------------------------------------
Sincere vua, Bebson HOCHFELD, Stradivari'isto sur la tekto .....
Ido-Kurso.: http://www.geocities.jp/hochfeld/
IdoLerneyo: http://groups.yahoo.com/group/idolerneyo/
**********************************************************************
People sleep peaceably in their beds at night only because rough men
stand ready to do violence on their behalf. (George Orwell 1903-1950)
Populo dormas pacoze en sua lito dum la nokto nur pro ke feroca viri
stacas pronta violentar en la nomo di defenso por la pacozi. (ORWELL)
Pacifisti renuncas violento pro ke lin gardante, uli altra olun uzas.
**********************************************************************
Kara sinioro Bebson. Me dankas pro la respondo.
Ka vu konsentas kun la linguala nociono "regresiva asimilado" por ica "fenomeno"?
**********************************************************************
Sie haben recht gesagt.
Kande en bruisoza cirkonstanco, onu devas pronuncar singla nombri
per kelka exajero: un du tri quar kin sis sep ok non dek
Askoltez vua propra pronunco pri ca nombri. Ka vu remarkas ke
vu exajeras la kapal konsonanti plu kam la ordinara konsonanti?
Exemple ... kkin kontre kiso, ssep kontre senso edc.
Ma pri un ed ok? Kompreneble 'un e 'ok, ' indikas la emfazo.
Do ... 'un du tri quar kin sis sep 'ok non dek
コメントをかく